و ضرورت تحقیق
1- 3- پیشینه تحقیق
ویلیامز و همکاران در سال 1996 از جی.آی.اس برای ثبت و تحلیل اطلاعات حاصل از سیاهه برداری از منابع توریسم در بریتیش کلمبیا استفاده کردند. علی رغم توا نایی جی .آی.اس در برنامه‌ریزی توریسم و تفرج در این منطقه، عملی‌ترین کاربرد آن از نقطه نظر دسترسی به دادهها، تحلیل الگو‌های زمانی و مکانی بازدید کننده از تسهیلات و خدمات پارک میباشد.
بوید و باتلر (1996) کاربردهای GIS را در تعیین پهنههای مناسب برای اکوتوریسم در انتاریوی شرقی توصیف کردند. ابتدا یک فهرست از منابع و لیستی از معیارهای مورد نظر برای اکوتوریسم تهیه کردند. سپس از تکنیک‌های GIS به منظور سنجش رتبه‌بندی پهنههای مختلف بر طبق مدل و معیار ها استفاده شد و در مرحله بعد از جی .آی.اس برای شناسایی مكان‌هایی با بهترین پتانسیل و توان به کار گرفته شد. کریستودولاکیس و همکاران (1998) در مقاله خود تحت عنوان یک مدل قیاسی در حمایت از اهمیت کاربرد GIS در توریسم معتقدند که این تکنیک فرصتهای زیادی را برای توسعه کاربردهای مدرن توریسم به کمک نقشه جهت نمایش اطلاعات برای کاربران با روشهای موثر ارائه میدهد.
بانرجی(2002) در مقالهای به شناسایی سایتهای اکوتوریسم بالقوه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در جنگلهای میدناپور در غرب بنگال در هند پرداخت و عنوان کرد که بخش غربی منطقه به علت جنگلهای سرسبز، حیات وحش و میراث فرهنگی غنی برای توسعه اکوتوریسم مناسب است.
فوکات در سال 2003 در طی تحقیق خود، مدیریت اکوتوریسم مبتنی بر جامعه را نوعی حرکت به سوی پایداری در ونتانیلا در مکزیکو بیان کرد. در واقع این مطالعه پایداری »مدیریت مبتنی بر جامعه در ونتانیلا« که در ساحل جنوبی پاسیفیک در مکزیکو واقع است، ارزیابی کرد .سی.بی.ای.ام در واقع تلاشی برای ادغام مدیریت جامعه و اهداف اکوتوریسم میباشد. دلیل گسترش مدیریت مبتنی بر جامعه به ویژه در کشور های با تنوع زیستی زیاد، ایجاد صلح و آرامش و حفظ و نگهداری تنوع زیستی، قومی و محلی است. مشارکت جامعه در مدیریت فعالیتهای مربوط به حفاظت، جامعه را به سمت تعهد و باور حفاظت محلی تشویق می‌کند. با این حال دیدگاه مدیریتی بر جامعه یک نوش دارو نیست و باید به عنوان بخشی از سیاست مدیریت یک پارچه برای اکوتوریسم و توسعه مناطق ساحلی تلقی گردد.
نیلسون (2004) در مطالعه خود در پارك ملی آمریکا با استفاده از مدل سوآت، چارچوبی مفهومی را برای تحلیل سیستمی منطقه مورد مطالعه خود فراهم نمود و از این طریق، کلیه نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای موجود در پارك را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.
وارر و لاوتونا(2007) در مقاله خود، ادبیات اکوتوریسم و اثرات زیست محیطی آن از دید حیات وحش بررسی کردند.
ورینگ و نیل (2009) در کتاب خود، اثرات، پتانسیل و امکان تجزیه و تحلیل اکوتوریسم در کشورهای در حال توسعه را بررسی کردند.
در کشور ایران نیز مطالعاتی با محتوای مشابه در مورد صنعت گردشگری و اکوتوریسم آن در نقاط مختلف صورت گرفته است.
کریمی(1383) در پژوهشی مکانیابی پهنههای مناسب برای اکوتوریسم در مناطق ساحلی شهرستانهای رودسر تا آستانه اشرفیه در استان گیلان با استفاده GIS را مورد ارزیابی قرار داد. نتایج نشان داد که در اکوتوریسم متمرکز پهنههای دارای توان اکولوژیک واقع در شهرستان لاهیجان در اولویت اول و پهنه های واقع در شهرستانهای لنگرود، رودسر و آستانه اشرفیه به ترتیب در اولویت‌های بعدی قرار دارند و در اکوتوریسم گسترده پهنههای دارای توان اکولوژیک در محدوده واقع در شهرستان لاهیجان در اولویت اول و بعد به ترتیب محدوده های واقع در شهرستان های آستانه اشرفیه، لنگرود و رودسر قرار دارند.
پارسایی(1386) در پژوهشی امکان سنجی نواحی مستعد اکوتوریسم در کهگیلویه و بویراحمد را با استفاده از مدل اکوتوریسم و GIS مورد برسی قرار داد. یافته‌های پژوهشی وی نشان داد که در بخش امکانسنجی نواحی مستعد اکوتوریسم، اقلیم آسایش شهرستانهای بویراحمد و دنا برای تفرج تابستانه و گچساران و کهگیلویه برای تفرج زمستان مناسبند.
فرج‌زاده اصل و کریم‌پناه (1387) در مطالعه‌ای، پهنههای مناسب توسعه اکوتوریسم را با استفاده از GIS در استان کردستان مورد بررسی قرار داد و در پایان به این نتیجه رسیدند که حدود 80 درصد از پهنههای استان دارای پتانسیل لازم برای توسعه انواع فعالیتهای اکوتوریستی را دارا میباشد.
محمدی دهچشمه و زنگی آبادی (1387) در مقالهای به امکانسنجی توانمندیهای اکوتوریسم استان چهارمحال و بختیاری به روش SWOT، پرداختند. نتایج نشان داد که این استان به دلیل موقعیت جغرافیایی و واقع شدن بین دو قطب صنعتی اصفهان و خوزستان، داشتن آب و هوایی مطبوع و دلپذیر به ویژه در فصل بهار و تابستان و بهرهمندی از مناطر چشم‌نواز طبیعی، ظرفیت تبدیل شدن به یکی از قطب‌های بزرگ طبیعتگردی کشور را داراست.
رخشانی‌نسب و ضرابی(1388) در پژوهشی چالشها و فرصتهای توسعه اکوتوریسم در ایران را مورد ارزیابی قرار داد. نتایج پژوهش نشان داد که چالش‌های فراوان در صنعت اکوتوریسم کشور وجود دارد. به گونه‌ای که حدود 90 دلار از سهم تولید طی هر خانوار ایرانی برای رونق توریسم و اکوتوریسم به بازار جهانی پرداخت میشود. در حالی که سهم ایران از این بازار اندک است.
مخفی و همکاران (1388) در مقالهای به تحلیل پهنههای مناسب توسعه اکوتوریسم در شهرستان تویسرکان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی پرداخت. و در پایان به این نتیجه رسید که 47/24 درصد از کل وسعت شهرستان تویسرکان دارای توان انجام فعالیتهای اکوتوریستی میباشد.
نوری و همکاران (1389) در پژوهشی به امکانسنجی جذب اکوتوریسم در مناطق کویری (مطالعه موردی: تله کابین طزرجان) پرداختند. و در پایان به این نتیجه رسیدند که در محدوده مورد نظر پهنههای با توان تفرج متمرکز با درجه مرغوبیت 1 دارای مساحت بسیار کم (3918 متر مربع) که ناشی از محدویت خاک، آب، پوشش گیاهی و اقلیم منطقه میباشد. در منطقه سایتهای 1 و 2 دارای توان تفرج گسترده با درجه مرغوبیت 2 میباشد و سایتهای پیشنهادی 3 و 4 از درجه مرغوبیت 1 جهت تفرج متمرکز برخوردار میباشد.
نعمت گرگانی و همکاران (1390) تدوین استراتژی مدیریت اکوتوریسم در منطقهی گردشگری رامسر به روش AHP مورد ارزیابی قرار دادند و در نهایت با استفاده از روش AHP مشخص شد كه منطقهی ساحلی ارزش اكوتوریسمی بیشتری دارد.
صفاری و همکاران (1391) در پژوهشی به شناسایی پهنه های مستعد توسعه اكوتوریسم در شهرستان كازرون پرداختند. ایشان به این نتیجه رسیدند كه این منطقه از نظر جاذبههای اكوتوریسم و ژئوتوریسم دارای پتانسیلهای بسیار مطلوبی بوده و بایستی برای استفاده از این جاذبه ها برنامه‌ریزی‌های مناسب صورت گیرد.
موحدی و همکاران(1392) به شناسایی و محاسبه ظرفیت تحمل پهنههای مستعد توسعه اكوتوریسم در منطقه سبلان پرداختند. نتایج نشان داد که مطالعه شرایط موجود گردشگری و ارزیابی آن گویای آن است كه عدم توجه به آستانه تحمل زیست محیطی منابع تفرجگاهی در سطح منطقه سبلان میتواند پایداری این منابع را حتی در كوتاه مدت در معرض خطر جدی قرار دهد و روند تخریب آن را تشدید نماید.
حاجی‌نژاد و یاری(1392) برنامه‌ریزی راهبردی اكوتوریسم با استفاده از مدل تركیبی TOPSIS – SWOT مورد: پارك جنگلی بلوران كوهدشت را مورد مطالعه قرار دادند. نتایج مدل SWOT نشان داد که 8 نقطه قوت، 9 نقطه ضعف، 7 تهدید و 7 فرصت بررسی شد و 25 استراتژی متناسب و كاربردی ارایه گردید. همچنین نتایج مدل TOPSIS نشان داد که تهدیدات بیرونی تأثیر بیشتری در مقایسه با سایر عوامل در گردشگری پارك دارند از این‌رو برای توسعهی اكوتوریسم در این منطقه استراتژی های تدافعی در اولویت قرار میگیرند.
جوان و همکاران(1393) در پژوهشی برنامه‌ریزی توسعه اکوتوریسم در استان کردستان با بهره‌گیری از شاخصهای زیست اقلیمی را مورد مطالعه قرار دادند. نتایج تحقیق، حاکی از آن است که علیرغم آنکه اقلیم منطقه از شرایط خنک تا بسیار سرد متغییر میباشد، لیکن ماه‌های خرداد، تیر و مرداد دارای آسایش اقلیمی روزانه و شبانه کاملاً مطلوب و ماه‌های اردیبهشت و شهریور دارای شرایط نسبتاً مطلوب جهت برنامه‌ریزی و بهره‌برداری توریستی در استان می‌باشند. نتایج حاصل از این پژوهش در استان کردستان، میتواند راهنمای عمل مدیران و سیاستگذران حوزه توریسم، به منظور برنامه‌ریزی توسعه اکوتوریسم منطقه بوده و مورد بهره‌برداری آنان قرار گیرد.
موحد و همکاران(1393) راهبردهای توسعه اکوتوریسم استان کردستان با استفاده از مدل SWOT و QSPM را بررسی کردند. نتایج نشان داد که راهبرد ST، بهترین راهبرد جهت حرکت به سمت توسعه مطلوب اکوتوریسم در کردستان محسوب میشود.
1-4- اهداف تحقیق
شهر کرمانشاه با دارا بودن مواهب طبیعی فراوان، برخورداری از شرایط اقلیمی مساعد به ویژه در فصل تابستان، وجود جنگلهای انبوه و جاذبههای طبیعی، نزدیکی و قابلیت دسترسی به استان‌های همجوار، وجود یادمان‌های ارزنده تاریخی، توان بالقوه عظیمی را در زمینه گردشگری و به خصوص اکوتوریسم در خود نهفته دارد که بهره‌برداری از آن به عنوان یکی از مهمترین منابع اقتصادی در کنار بخش کشاورزی، خدمات و صنعت به شمار آید. اهداف پژوهش به شرح زیر می‌باشند:
- شناخت و بررسی ظرفیتهای اكوتوریسم و مهمترین قابلیتهای بالقوه و بالفعل اكوتوریسمی منطقه
- تهیه نقشه‌های موضوعی در زمینه‌های مختلف مرتبط با اکوتوریسم در منطقه
- اولویت‌بندی توانهای اکوتوریسمی شهر کرمانشاه جهت سرمایه‌گذاری
- ارائه پیشنهادهای راهبردی جهت بهبود وضعیت گردشگری در منطقه
- سطح‌بندی استراتژیهای توسعه سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری شهر کرمانشاه
- تعیین اولویت‌های سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری.
1-5- سؤالات تحقیق
- اولویت‌های سرمایه‌گذاری در بخش اکوتوریسم شهر کرمانشاه کدام است؟
-
-
- کدام یک از عوامل داخلی و خارجی در توسعه اکوتوریسم شهر کرمانشاه نقش دارند؟
1-6- فرضیه های تحقیق
- به نظر میرسد وجود جاذبههای اکوتوریستی در منطقه مهمترین عامل سرمایه‌گذاری باشند.
- به نظر میرسد محیط درونی(عوامل داخلی) تاثیر بیشتری بر اولویت‌های سرمایه‌گذاری در شهر کرمانشاه دارد.
1-7- روش شناسی تحقیق
پژوهش حاضر از نظر ماهیت از جمله تحقیقات توصیفی – تحلیلی است که از لحاظ هدف کاربردی-توسعهای و از نظر جمع‌آوری دادهها از نوع پیمایشی و برای جمع‌آوری دادهها از مطالعات کتابخانهای و بررسیهای میدانی مانند پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده میشود. جامعهی آماری پژوهش را، کارشناسان، صاحب نظران، برنامه‌ریزان گردشگری و کارشناسان ادارهی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خواهد بود که برای دستیابی به شاخصهای پژوهش از روش دلفی و از طریق پرسشنامه ارزیابی میگردد. همچنین در ادامه پژوهش جهت رسیدن به اهداف پژوهش از تکنیک TOPSIS و SWOT استفاده گردید.
1-8- ابزار گردآوری دادهها
- استفاده از کتابخانه برای جمع‌آوری مبانی نظری و پیشینه تحقیق
- استفاده از کتابها، فصلنامهها، مجله‌ها، مقالهها و پایان‌نامه‌ها
- استفاده از دادههای سازمانهای مربوطه و تجزیه و تحلیل آنها
- استفاده از نقشه های سازمان نقشه‌برداری کشور
- استفاده از پرسشنامه و مصاحبه حضوری
- مطالعات میدانی جهت گردآوری اطلاعات
- استفاده از نرم‌افزارها و مدلهای علمی جهت تجزیه و تحلیل دادهها
1-9- جامعه آماری و روش نمونه‌گیری
جامعه آماری پژوهش حاضر را مدیران، برنامه‌ریزان و صاحبنظران حوزه گردشگری در شهرستان کرمانشاه و استان تشکیل میدهد که دادههای پژوهش از طریق پرسشنامه و مصاحبه و مطالعات میدانی جمع‌آوری میگردد. روش نمونه‌گیری این پژوهش تصادفی ساده میباشد.
1 – 10- روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل دادهها
ابتدا برای دستیابی به شاخصهای پژوهش یک پرسشنامه باز بر اساس تکنیک دلفی طراحی میگردد. به عبارتی هدف از تکنیک دلفی، جمع آوری اطلاعات و کسب نظرات از کارشناسان به منظور تسهیل فرآیند حل معضل تصمیمگیری و برنامه‌ریزی میباشد. با استفاده از شاخصهای به دست آمده سایر پرسشنامههای پژوهش طراحی می‌گیرد و بعد از پیمایش دادههای حاصل از پرسشنامههای پژوهش از تکنیک تصمیمگیری چند معیاره TOPSIS و مدل راهبردی SWOT برای تجزیه و تحلیل عناصر تشکیل دهنده موضوع استفاده گردید. مدلهای تحلیلی پژوهش TOPSIS و SWOT است که برای اولویت بندی و تعیین اهمیت اکوتوریسم به کار گرفته می‌شوند. به منظور تعیین مجموعه عوامل داخلی و خارجی موثر در گردشگری و اکوتوریسم استان از نظرات کارشناسان گردشگری در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان استفاده میگردد. بعد از جمع‌آوری اطلاعات جهت آمایش دادهها و تنظیم گزارش وضع موجود تکنیک TOPSIS به کار برده میشود. برای وزن‌دهی به شاخص‌ها در این تکنیک، از پرسشنامه استفاده و در نهایت، شهر کرمانشاه به لحاظ اکوتوریسم اولویت‌بندی و نزدیکی نسبی به وضعیت ایده‌ال در هر بخش محاسبه میگردد. در ادامه از تکنیک SWOT یا تکنیک شناسایی نقاط قوت و ضعف، فرصتها و تهدیدها برای ارزیابی وضعیت گردشگری استفاده میگردد. به عبارتی مدل تحلیل استراتژیک یکی از ابزارهای استراتژیک تطابق نقاط قوت و ضعف در محیط داخلی با فرصتها و و تهدیدات در محیط بیرونی است. در نهایت با ارزیابی مجموعه عوامل داخلی و خارجی به ارائه راهبردها جهت توسعه اکوتوریسم در شهر کرمانشاه پرداخته میگردد.
فرم در حال بارگذاری ...