مدیران سازمانها و ادارات جهت برنامهریزی و کنترل سازمان خود، نیاز به اندازهگیری و ارزیابی عملکرد واحدهای زیرمجموع سازمان خود دارند تا بتوانند واحدها را مقایسه کرده و از نقاط ضعف و قوت واحدها آگاه شوند و پیشنهادات لازم را جهت افزایش عملکرد واحدها ارائه دهند. از آنجا که روشهای موجود ارزیابی و سنجش عملکرد واحدها اغلب تجربی و فاقد پشتوانه علمی محکمی بوده و بهعلاوه، به دلیل استاندارد بودن این روشها، نتایج آنها در سازمانهای مختلف با یکدیگر قابل مقایسه نیستند در این مطالعه برای ارزیابی عملکرد گروههای آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، از روش علمی تحلیل پوششی دادهها که از روشهای متداول ارزیابی عملکرد در زمینههای مختلف برای واحدهای تولیدی و خدماتی میباشد، استفاده شده است.
تحلیل پوششی دادهها روشی برای مقایسه و ارزیابی کارایی نسبی واحدهای تصمیم گیرندهای است که هر یک دارای چندین ورودی و خروجی مشابه هستند، مانند مدارس، دانشگاهها، بانکها و غیره (کلین، 2001).
آموزش عالی در ایران در طی دو دهه گذشته با چالشها و مسائل متعددی مواجه بوده است. گسترش کمی دانشگاهها، کثرت موسسات آموزشی متنوع، افزایش تعداد دانشجویان و گاه وجود خیل عظیم دانش آموخته بیکار از جمله چالشهایی هستند که نظام آموزش عالی ایران را با مشکلات عدیدهای مواجه نموده است. گسترش کمی نظام آموزش عالی بدون توجه به ظرفیتهای موجود و توان بافت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه، کاهش کیفیت نظام آموزش عالی را به دنبال خواهد داشت. وظایف و رسالت دانشگاهها گسترش و انتقال دانش است که تنها از طریق آموزش و پژوهش امکان پذیر خواهد بود. برای حصول اطمینان از تحقق این وظایف و رسالت می باید سیستمی جهت ارزیابی کارایی و بهرهوری واحدهای آموزشی طراحی گردد.
کارایی به معنی تلف نکردن منابع است که از نسبت ستانده کل به نهاده کل به دست می آید از طرفی بدون شک رسالت و هدف اساسی هر سازمانی بهره برداری موثر و کارا از منابع در اختیار می باشد و همچنین استفاده از فنون و تکنیکهای پیشرفته و شناخت فرصتها و محدودیتها وابسته به آگاهی از وضعیت فعلی سازمان است. دانشگاهها به عنوان بدنه اصلی آموزش عالی و منبع مهم تامین نیروی انسانی ماهر و متفکر نقش بسیار مهم و تعیین کنندهای در رشد و توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشور دارند و بعضاً به عنوان محور اصلی توسعه نیز معرفی می شوند. از این رو حفظ و سلامت کارایی دانشگاهها به عنوان یک هدف مهم به شمار میآید چرا که عدم کارایی دانشگاهها میتواند توسعه علمی و سیستمهای آموزشی و پژوهشی را محدود سازد. از این رو به همان نسبت که واحدهای کارا و سالم میتوانند به رشد علمی و اقتصادی جامعه کمک نمایند عملکرد بد دانشگاهها نیز میتواند بحرانهای عظیم فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را به همراه داشته باشد.
در طول سالهای گذشته مدلهای مختلفی برای اندازهگیری كارایی دانشگاهها و مراكز آموزشی ابداع شده است كه میتوان به دو دسته كلی مدلهای سخت با تكیه بر دادههای كمی و عینی (تحقیق در عملیات، اغلب مدلهای تصمیمگیری چند معیاره، مدل تحلیل پوششی دادهها، تکسونومی عددی) و همچنین مدلهای نرم با تأکید بر دادههای ذهنی و کیفی (تجزیه وتحلیل سلسلهمراتبی، روش دلفی وگروههایاسم) تفکیک کرد (آذر، 1385). روش تحلیل پوششی دادهها یک روش کارآمد در ارزیابی عملکرد واحدهای تصمیمگیری میباشد که با بکار بردن مدلهای برنامهریزی خطی کارایی واحدها را اندازهگیری مینماید. لذا در این تحقیق، به منظور ارزیابی گروههای آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر از روش تحلیل پوششی دادهها استفاده مینماییم. مسأله اصلی تحقیق حاضر عبارتست از:
“وضعیت عملکرد گروههای آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر از حیث کارآمدی چگونه است؟”
1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق
ارزیابی عملکرد به عنوان یکی از ضروریترین زیرمجموعههای وظیفه کنترل-یکی از چهار عنصر دانش سازمان و مدیریت-در سازمانها است که به اندازهگیری و سنجش وضع موجود میپردازد تا بتوان از آن بهعنوان مبنایی جهت تصمیمگیری در مورد ادامه، تعدیل و یا جلوگیری از کاری که در حال انجام است استفاده نمود. رشد فزاینده تکنولوژی، موج گسترده اطلاعرسانی و توسعه خدمات ویژه و متنوع، بیش از پیش لزوم برنامهریزی اصولی و سپاسگزاری همه جانبه را جهت ادامه حیات برای سازمانها آشکار کرده است. ضمانت اجرایی این سیاستها، هرچند که هوشمندانه تدوین شوند، کنترل دقیق و مداوم واحدها و ارزیابی و بهبود مستمر روشها است. سیستمهای ارزیابی عملکرد سازمانها، یک مکانیزم مهم کنترل در راستای خطمشیها و سیاستهای کلی سازمان بوده و اطلاعات مهم و حیاتی را در خصوص میزان تناسب و سازگاری عملکرد واحدها با برنامهها، در اختیار مدیران قرار میدهند. البته وقوع این امر در گرو آن است که نظام ارزیابی عملکرد از جامعیت کافی برخوردار باشد تا نتایج آن قابل استفاده و تمام جوانب فعالیتها را مد نظر قرار دهد (اداره تحقیقات و برنامه ریزی، 1384، ص7).
از آنجا که امروزه یکی از شاخصهای اصلی سنجش توسعه یافتگی کشورها، سهم یک جامعه در تولید دانش است، ارزیابی عملکرد واحدهای آموزشی و به تبع آن ارتقای کارایی آنها اهمیت دو چندان یافته است. بررسی عملکرد گروههای آموزشی دانشگاهها به چند دلیل عمده انجام می پذیرد که مهمترین آنها عبارتند از:
دانشگاهها به منظور کنترل و نظارت بر عملکرد گروههای آموزشی تحت نظارت خود میبایست وضعیت آنها را با معیارها و ابزار مناسبی بررسی نمایند.
به منظور ایجاد مسئولیتپذیری مدیران اجرایی (مدیر گروههای آموزشی) عملکرد آنها با ابزار دقیقی سنجیده شود و بدین ترتیب زمینه رقابت بین گروههای آموزشی فراهم گردد.
با بررسی عملکرد میتوان معیارهای مناسبی برای تخصیص بودجهها و منابع موجود بین گروههای آموزشی موجود به دست آورد.
با ارزیابی عملکرد گروههای آموزشی و مشخص نمودن نقاط ضعف و قوت آنها و ایجاد بستری مناسب زمینه ایجاد رقابت سالم و ارتقاء سطح کمی و کیفی عملکرد گروهها فراهم خواهد شد.
1-4 اهداف و کاربردهای تحقیق
1-4-1 هدف اصلی تحقیق
هدف اصلی این تحقیق بكارگیری روش DEA برای ارزیابی كارایی گروههای آموزشی باهدف تعیین گروههای كارآ و ناكارآ، تعیین مرزكارآیی، تعیین میران بهبود عملكرد گروههای ناكارآ و رتبهبندی آنها بوده است.
1-4-2 اهداف علمی تحقیق
ارزیابی کارایی هر یک از گروههای آموزشی و تعیین نقاط قوت و ضعف آنها
شناسایی دلایل عدم ناکارایی هریک از گروههای آموزشی
رتبه بندی هریک از گروههای آموزشی
1-4-3 اهداف کاربردی
از آنجایی كه این تحقیق در سطح گروههای مختلف آموزشی سازمان (دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر) میباشد هدف كاربردی آن تعیین گروههای آموزشی ناكارآ و كارآ میباشد، تا بتوان در تخصیص منابع و برنامهریزی برای آتی اقدام نمود.
از این رو گروههای ذینفعان عبارتند از:
حوزه معاونت آموزشی دانشگاه بویژه مدیریت برنامهریزی به منظور برنامهریزیهای آموزشی
حوزه معاونت پژوهشی دانشگاه بمنظور استفاده از ظرفیتهای پژوهشی استادان، دانشجویان فعال و برنامهریزی برای تخصیص اعتبارات پژوهشی به دانشكدهها
حوزه معاونت اداری و مالی دانشگاه به منظور تخصیص بهینه منابع مالی
فرم در حال بارگذاری ...