پیکره اقتصادی بسیاری از کشورها را گردشگری تشکیل می دهد که به عنوان دومین منبع درآمد بیش از 49 کشور در حال توسعه به حساب می آید. گردشگری راهبردی است برای افزایش درآمد، فقرزدایی و توسعه است که براساس پیش بینی WTO (سازمان جهانی گردشگری) در سال 2012 بیش از 6/8 درصد از اشتغال جهان را تشکیل می داد. بر طبق جدیدترین آمارهای ارائه شده از سوی WTO در سال 2010 ، بازار تقاضای گردشگری 935 میلیون گردشگر در سال 2013 ، حدود یک میلیارد دفتر در سال 2020 به عدد 6/1 میلیارد نفر خواهد رسید. (سقایی، 1385)

با توجه به سه عنصر مهم گردشگری یعنی جاذبه های فرهنگی، طبیعی و رویداد ، گردشگری مبتنی بر رویداد در طی 50 سال گذشته از مهمترین پدیده های اجتماعی و اقتصادی قرن بیستم بوده است.در برگزاری فستیوال 800 ساله چین که به جشن اژدها مشهور است تا رخدادهای پرزرق و برق امروزی، رویدادها مقاصد گوناگون گردشگری قرار گرفته اند. در دهه های پایانی قرن بیستم روند برگزاری رویدادهای گوناگون در مقاصد مختلف چنان شتاب گرفته است که گویا مسابقه ای در تدارک و برگزاری رویداد میان مقاصد گردشگری در جریان است. این موضوع از آنجا که مسئله توسعه گردشگری در کشور در چارچوب سیاست های کلی نظام قرار دارد، می توان به عنصری جذاب برای معرفی طیفی به نسبت روزآمدتر و قابل توسعه تراز جاذبه ها در گردشگری بدل گردد. بدیهی است نخستین گام در این مسیر شناخت انواع رویدادها و نحوه مدیریت آنهاست. (برنجبریان و مزاهدی، 1385)

موضوعات گردشگری رویداد که تقریباً در تمامی جوامع وجود دارد و منبع مهمی برای جذب گردشگری می باشد، بسیار متنوع است:

 

 

1. جشن های فرهنگی مثل جشنواره ها، کارناوال ها، رخدادهای مذهبی مثل مناسک حج و یادبودها

 

1. نشست های سیاسی و دولتی مثل جلسات سران، مراسم سلطنتی ، دیدارهای افراد سیاسی مهم

 

1. هنر و سرگرمی مثل کنسرت های موسیقی و مراسم های اعطای جوایز مثل مراسم اسکار و فستیوال کن در فرانسه

 

1. تجارت و جلسات تجاری، نمایشگاه های عرضه مصرف کنندگان

 

1. کارگاههای آموزشی و علمی مثل کنفرانس ها و سمینارها و جشن های فارغ التحصیلی

 

1. ورزش و رقابت های ورزشی مثل برگزاری المپیک و جام جهانی و مسابقات اسبدوانی

 

1. رخدادهای خصوصی مثل عروسی های خاص، مهمانی ها و اجتماعی (گتز، دونالد ، 2004)

 

گردشگری رویداد ورزشی به گردشگرانی می گویند که تماشاگران زیادی برای دیدن قهرمان ورزشی و رویداد رقابت های ورزشی به سفر می روند. گذشته از رویدادهای ورزشی زیادی که در ایران برگزاری می شود ، یکی از منحصر به فردترین رویدادهایی که توجه مردمان محلی را از دیرباز با شور و شوق فراوان به خود جلب کرده است، مسابقات اسبدوانی صحرای ترکمن به خصوص کورس بهاره و پائیزه گنبد کاووس کاووس،  پایتخت اسبدوانی ایران است. رویداد اسبدوانی گنبد کاووس کاووس در استان گلستان، با تلفیقی از فرهنگ اصیل ترکمن ، صنایع دستی ، آئین ها و سنت های قدیمی ، جایگاه خود را از دیرباز در بازار تقاضای داخلی با حجم زیاد از 7000 تا 30000 تماشاگر در هفته بدست آورده است. (زیتونلی ، 1386)

 

سطح بالای تقاضای بومی در هر هفته نشان از قابلیت های فراوان و مثبتی است که برای بدست آوردن توجه ملی نیاز به برنامه ها، توجه زیاد در بخش شناسایی دقیق و حمایت همه جانبه دولت در پیشبرد برنامه و اجرای استاندارد و درخور بین المللی از زیرساخت های پیست تا جایگاه تماشاگران و غرفه های فروش مواد غذایی و  نگهداری و پرورش و نمایش اسب دارد که نیاز به توجه عزم ملی است.نقش ها و مسئولیت ها در زمینه شناساندن این رویداد با تقویت تبلیغات و آگاه سازی باید طوری گسترش یابد که به عنوان یک برند اختصاصی برای مقاصد گردشگری قرار گیرد.

 

پیش بینی (شرط بندی) از دیگر جاذبه های خوشه ای مقصد گردشگری رویداد اسب دوانی است که در کنار رقابت اسب ها و چابکسواران با هم می تواند میزبان گردشگرانی باشد که هیجان پیش بینی را در این رقابت ها تجربه کنند.

 

پتانسیل بالای رشد و توسعه این رویداد ورزشی که تقریباً به صحرای ترکمن تعلق دارد بیشتر به منظور تأمین خواسته ها و علایق و نیاز مردم محلی شکل گرفته است. این یک نیاز اساسی است که آن را از منطقه فراتر بوده و به روی پیشرفت و گسترش و شناسایی آن فرصت هایی را در گستره ملی ایجاد کنیم تا حضور گردشگران خارج از استان را فراهم کنیم.

 

مسأله گردشگری و مؤلفه های اقتصادی، کارآفرینی، رشد و توسعه منطقه و سهم گرفتن از این بازار بزرگ و سرشار از درآمد این موضوع را می طلبد که قابلیت های موجود در منطقه را از دیدگاه علمی و آکادمیک بررسی کنیم.

 

بازاریابی نادرست، مشکلات سازمانی و تشکیلات ، وجود سازمان های موازی ، مشکلات سرمایه گذاری دولتی و خصوصی، ضعف در سیستم زیر ساخت استاندارد مطابق با مسابقات کشورهای پیشرفته  ، کمبود تأسیسات اقامتی و هتل ها ، عدم وجود پرسنل آموزش دیده و کارآمد ، عدم ارائه خدمات مناسب ، عدم اجاره ورود بانوان به دیدن و شرکت در این رویداد سنتی و فرح انگیز را می توان مهمترین موانع در توسعه گردشگری ورزشی در سطح ملی دانست. (ناصری، 1385)

 

این تحقیق به دنبال آن است که با توجه به مشاهده قابلیت ها از طرفی و وجود مشکلات از طرفی دیگر راهی را برای توسعه این رویداد بزرگ ملی پیدا کند تا پس از شناسایی و تجزیه و تحلیل موضوع، الگویی را برای معرفی آن به عنوان مقصد گردشگری معرفی نماید.

 

1-2- ضرورت و اهمیت تحقیق

 

توسعه سوارکاری = توسعه استان

 

 در بررسی های صورت گرفته و اثبات شده کشور ایران یکی از ده کشور اول جهان از نظر جذابیت های گردشگری است و از لحاظ تنوع زیستی و جاذبه های طبیعی رتبه پنجم در جهان را دارا می باشد. سیاست، قدرت اقتصادی و اقتصاد سیاسی و فرهنگی همه باعث شده است که برای خلق رویدادهای مهم نوآوری داشته باشند تا گردشگران با انگیزه های قوی تر در رویدادها شرکت کنند و مخاطبان زیادتری در تغییرات و پیشبرد رویدادهای گردشگری سهیم باشند و در نتیجه بازاریابی ، سوددهی ، کلی فروشی و خرده فروش ها، سهم خود را از این رویدادها به نحو احسن ببرند. (پیکارد و رابینسون، 68)

 

در این میان استان هایی مانند استان گلستان که در یک منطقه طبیعی ، بکر، ساحلی و کوهستانی قرار دارد و دارای جاذبه های گردشگری ورزشی خاص هستند، می تواند مورد توجه گردشگران واقع شده و به عنوان مقصدی برای گذراندن اوقات فراغت با انگیزه تفریح و استراحت انتخاب شوند و در دوره زمانی خاص ، تعداد کثیری از گردشگران را به خود جلب کند. استان گلستان (نگارستان ایران) با طبیعت جادویی و جاذبه های فراوان ، معروف به گنجینه اکوتوریسم ایران دارای آبشارها و 500 جاذبه فرهنگی ، از توانایی گردشگری ورزشی فراوان برخوردار است وجود ورزش سنتی اسبدوانی با 3 میدان ملی که پیست اسبدوانی گنبد کاووس کاووس با زیر ساخت مناسبی که اخیراً انجام شده است، از جایگاه ویژه ای از نظر پتانسیل بالقوه و بالفعل گردشگری رویداد در کشور برخوردار است. (زتیونلی، عبدالحمید ، 1386 ، کارکن ، لیلا ، 1390)لذا تسریع در این فعالیت ، شناسایی و پژوهش درباره این منطقه برای سرمایه گذاری و جذب گردشگران جهت توسعه ضروری به نظر می رسد.

 

با برگزاری هفتگی رویداد اسبدوانی و سازوکارهای فراهم آمده و اثرات چندبخشی در فعالیت‌های اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی ، این تحقیق بدنبال آن است که ابتدا این رویداد گردشگری را شناسایی کامل کرده و قابلیت ها و پتانسیل های موجود را با نگاه دقیق تر مورد بررسی قرار دهد. در ثانی با توجه به اینکه این رویداد منحصر به فرد در یک محیط طبیعی و بومی که در استان گلستان و در چهار محیط گنبد کاووس کاووس، بندرترکمن و آق قلا و در فصل تابستان در نوروزآباد تهران انجام می گیرد و اکثر بازدیدگنندگان از مردم منطقه ترکمن صحرا تشکیل می دهند، لذا با تلاش و پی گیری ، این رویداد را از منطقه خارج کرده و توسعه و گسترش آن را به خارج از استان برای بازدیدکنندگان و گردشگران تعمیم دهیم.در این بیان مولفه های توسعه در کشور شامل بخش های زیر است:

 

 

1. شناخت رویدادهای ورزشی و سنتی و توانمندکردن توسعه گردشگری (کارکن، 1390)

 

1. تدوین استراتژی توسعه گردشگری ( اصفهانی ، 1387)

 

1. تدوین بازاریابی گردشگری (هنرو ، 1390)

 

1. بررسی آمیخته های بازاریابی در صنعت گردشگری (عباسی ، 1389)

 

1. تقویت تبلیغات و آگاه سازی در خصوص قابلیت های گردشگری منطقه و استفاده از تقویت توریسم فرهنگی و روستایی مبتنی بر رویداد اسبدوانی

 

با توجه به موضوعات مطرح شده ، هدف اصلی این پایان نامه و پژوهش ها و تحقیقات همانطور که از عنوان آن پیداست ، بررسی و ا مکان سنجی گردشگری رویداد مبتنی بر کورس اسبدوانی گنبد کاووس می باشد که آیا این رویداد محلی قابلیت تبدیل شدن به یک رویداد ملی و خوش بینانه تر به یک رویداد بین المللی و ورود گردشگران خارج از استان و بین المللی هست یا خیر؟!

 

1-3- سابقه تحقیق

 

به نظر می رسد برگزاری مسابقات و رویداد اسبدوانی پس از سالها برگزاری از نظر جذب مخاطب بومی به بلوغ خود رسیده است. با وجود اهمیت این مهم تاکنون هیچ گونه قابلیت سنجی و بررسی و تجزیه و تحلیل تحقیق جدی در خصوص این رویداد در ایران انجام نگرفته است.

 

اما در خارج از ایران به دلیل اهمیت بالای گردشگری رویداد و مسابقاتی نظیر این پژوهش ها، کتاب ها و پایان نامه های زیادی نگاشته شده است که در ذیل منابع خارجی و داخلی می آید:

 

 

1. گردشگری رویداد، راهی به سوی بدست آوردن امتیاز از طریق رقابت نویسنده دونالدگتز (2002)

 

1. گردشگری رویداد ، تعریف ، تکامل و تحقیق نویسنده ، دونالدگتز (2004) مقاله ای جامع در مورد گردشگری رویداد

 

1. توریسم ورزشی ، شرکت کنندگان ، رویکردها و برگزارکنندگان (2004) نویسنده کریس بول و مایک وید

 

1. گردشگری ، رویدادها و تغییرات اجتماعی ، دوباره سازی جهان، نویسندگان دیوید پیکارد و مایک رابینسون (2006)

 

1. فستیوال ها ، رویدادها و گردشگری ، نویسنده ؛ برنادت کوئین (2009)

 

1. توسعه گردشگری ورزشی ، نویسنده ؛ توماس هینج و جیمز هایمن (2010)

 

 و محققان داخلی به ترتیب سال و پژوهش عبارتند از :

 

 

1. شناسایی توانمندی های گردشگری ورزشی استان گلستان (1386) ، پایان نامه کارشناسی ارشد، عبدالحمید زیتونلی ، رشته تربیت
2. 
3.  بدنی ، دانشگاه پیام نور تهران

 

1. آیدین تاج زاده نمین (1389) ، بازاریابی بهترین راه توسعه گردشگری رویداد

 

1. لیلا کارکن (1390) ، نقش برگزاری رویداد اسب دوانی در توسعه گردشگری ورزشی استان گلستان ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، رشته تربیت بدنی، دانشگاه پیام نور تهران

 

1. دکتر هاشم کوزه چیان (1390) نقش ابعاد کیفیت خدمات گردشگری در رضایت مندی گردشگران ورزشی

 

امید است با انجام این پژوهش گامی در جهت شناسایی و شناساندن آن به عنوان یک رویداد قابل توجه و مهم برداشته باشیم.

 

1-4- کاربرد های متصور از تحقیق:

 

با انجام این پایان نامه تحقیقی و بررسی امکان سنجی گردشگری رویداد در استان گلستان اولین سازمانی که متنفع از این شناسایی رویداد می شوند، فدراسیون اسبدوانی جمهوری اسلامی ایران است. با رونق دادن و اثر بخشیدن به این بخش به عنوان یک رویداد مهم و بزرگ برای جذب تماشاگر، باعث پویایی این رویداد آمیخته با ورزش فرح انگیز باشد.از این پایان نامه به عنوان یک تحقیق پژوهشی در دانشگاه ها و علاقمندان به گردشگری رویداد می‌توانند استفاده کنند.

 

هیئت های سوارکاری استان ، هیئت هایی سوارکاری شهرستان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، آژانس های مسافرتی و تورگردانی و تمامی ارگان ها و سازمان هایی که در این بخش دخیل هستند می توانند باعث غنی ساختن تورهای گلستان گردی و شرکت در کورس اسب دوانی سهیم باشند.

 

1-5- فرضیه یا سوالات تحقیق

 

– بین گردش گری رویداد با کورس اسب دوانی گنبد کاووس کاووس رابطه معنی داری وجود دارد.

 

– بین مسافران خارج استان با گردش گری رویداد اسب دوانی گنبد کاووس رابطه معنی داری وجود دارد.

 

– بین پیشرفت های اقتصادی و گردشگری رویداد اسب دوانی گنبد کاووس رابطه مستقیم وجود دارد.

 

– بین پیشرفت های فرهنگی – اجتماعی و گردشگری رویداد اسب دوانی گنبد کاووس رابطه معنی داری وجود دارد.

 

– بین سطح درآمد ساکنین گنبد کاووس کاووس و گردشگری رویداد اسب دوانی گنبد کاووس رابطه معنی داری وجود دارد.

 

– بین آلودگی محیط زیست و گردش گری رویداد اسب دوانی گنبد کاووس رابطه معنی داری وجود دارد.

 

1-6- تعریف نظری و عملیاتی واژگان

 

 

1-6-1-گردشگری رویداد:

 

طبق نظریه میل و موریسون توریسم به مجموعه فعالیتی اطلاق می شود که در جریان مسافرت یک گردشگر اتفاق می افتد. این فرایند شامل هر فعالیتی از قبیل برنامه ریزی سفر، مسافرت به مقصد، اقامت، بازگشت و حتی یادآوری خاطرات آن نیز می شود. همچنین فعالیت هایی را که گردشگر به عنوان بخشی از سفر انجام می دهد نظیر خرید کالاهای مختلف و تعامل میان میزبان و میهمان را نیز در بر می گیرد. به طور کلی می توان هر گونه فعالیت و فعل و انفعالی را که در جریان سفر یک سیاحت گر اتفاق می افتد گردشگری تلقی کرد.

 

 این تعریف جامع میل و موریسون از جهانگردی شامل چهار مرحله از رفتار مصرف کننده است که گاه با یکدیگر هم‌پوشانی دارند:

 

 ۱. فعالیت های قبل از سفر نظیر کسب اطلاعات، پرس و جو از اقوام و دوستان، نگهداری جا یا برنامه ریزی برای یک بازدید روزانه و آماده شدن برای سفر.

 

 ۲. انجام سفر از مبدا به مقصد و برعکس که احتمالا شامل توقف شبانه در مسیر نیز می شود.

 

 ۳. فعالیت هایی که در مقصد انجام می شود که ممکن است به صورت یکنواخت و معین و بسیار متنوع باشد.

 

 ۴. فعالیت هایی که بعد از سفر انجام می پذیرد از قیبل چاپ عکس، گفتگو و بحث درباره ی تجارب سفر.

 

همچنانکه که گردشگری یکی از سریعترین فعالیت های در حال رشد است، در داخل گردشگری، رویدادها بیشتر و بیشتر اهمیت می یابند. (جانسن و همکاران، 2003) بر طبق تعریف گتز در سال 2001 از رویداد ، رویداد یک رخداد برجسته، نتیجه، کار و یا امری خاص است. در دو دهۀ اخیر گردشگری رویداد، یکی از سریعترین بخشهای در حال رشد صنعت سفر و گردشگری بوده است.(نیکلسون و همکاران، 2001) همانطور که بخش تبلیغات و گردشگری نیوزلند نیز گردشگری رویداد یکی از بخشهای بسیار مهم و در حال رشد گردشگری بین المللی است. گزارش داده است امروزه، صنعت رویداد تقریبا 400 میلیارد دلار از تجارت سالانه را شکل می دهد(گزارش سازمان جهانی، 2002). با رشد رویدادها، این صنعت بزرگ بخش ضروری‌هایی از بازار شامل بازاریابی، منابع انسانی، تجارت و روابط عمومی و غیره را تشکیل داده است.(گولدبلات، 2002)گتز اشاره دارد که، رویدادها در طول دهه های اخیر، برای جوامع و مناطق گردشگری وسیله مهمی در بدست آوردن مزایا و تنوع اهداف اقتصادی، اجتماعی و محیطی شدهاند و در پی افزایش رقابت در میان مقاصد، پیگیری توسعه رویدادها به تجارتی بزرگ تبدیل شده است(گتز، 2004) مردم بیشتر و بیشتر به انواع رویدادها علاقه‌مند میشوند و برای شرکت در رویدادهایی که نسبت به آن علاقه دارند به مکانهای دور سفر میکنند. بر طبق گفته گتز، این افراد بخش بازار گردشگری خودشان را، گردشگری رویداد قرار داده اند(گتز 1997)گردشگری رویداد به عنوان بخشی از بازار شامل افرادی است که برای دیدن رویداد و یا شرکت در رویدادها سفر میکنند، یا کسانی که برای شرکت در رویدادها خارج از محل سکونتشان برانگیخته می­شوند.