عملکرد سازمانی یکی از مهمترین سازههای مورد بحث در پژوهشهای مدیریتی است و بدون شک مهمترین معیار سنجش موفقیت در شرکتهای تجاری به حساب میآید، ولی بهطور کلی در خصوص اینکه متغیرها و شاخصهای عملکرد سازمانی کدامند؟ هنوز توافق نظر کاملی در بین صاحبنظران وجود ندارد. بهطور کلی شاخصهای عملکرد سازمانی به دو دسته ذهنی و عینی قابل تقسیم است. شاخصهای ذهنی عملکرد سازمانی بیشتر شاخصهایی را شامل میشود که بر مبنای قضاوت گروههای ذینفع سازمان شکل میگیرد، از جمله رضایتمندی مشتری، رضایتمندی کارکنان، موفقیت در ارائه محصولات جدید. شاخصهای عینی عملکرد سازمانی، شاخصهایی هستند که بهصورت کاملاً واقعی و بر اساس دادههای عینی اندازهگیری میشود؛ از جمله این شاخصها میتوان به شاخصهای سودآوری نظیر بازده دارایی، بازده حقوق صاحبان سهام، بازده سرمایه گذاری اشاره کرد(ابزاری و همکاران، 1388، ص28).
عملکرد سازمانی نشان دهندهی میزان دستیابی سازمان به اهداف بازاری و مالی است. ارزیابی عملکرد فرآیند سنجش جامع عملکرد دستگاههای اجرایی در قالب عباراتی نظیر کارآیی، اثربخشی، توانمندسازی و قابلیت پاسخگویی در چارچوب اصول و مفاهیم علمی مدیریت برای تحقق اهداف و وظایف سازمانی و در قالب برنامههای اجرایی است(رجبزاده و همکاران،1389، ص66).
سازمانها همواره در تلاش برای بهبود سهم بازار، افزایش سود، و دستیابی به مزیت رقابتی نسبت به رقبا هستند، برای دستیابی به این اهداف؛ توجه به کارآیی و اثربخشی زنجیرهتأمین از اهمیتی فراوان در هر سازمان؛ برخوردار است(رجبزاده و همکاران،1389، ص59).
کریستوفر(1998)؛ مدیریت زنجیرهتأمین را یک ابزار قدرتمند برای دستیابی به مزیت رقابتی برای همه گروهها در زنجیرهتأمین عنوان میکند. مدیریت زنجیرهتأمین به ارتباط نزدیک و هماهنگ فعالیتهای خرید، ساخت و انتقال محصول اشاره دارد. این زنجیره فرآیندهای کسب و کار را با اطلاعات سریع واحد تولید و جریان سرمایه تلفیق میکند تا زمان صرف شده و هزینه بهای تمام شده کالا را کاهش دهد.
با استفاده از مدیریت زنجیرهتأمین، یک سازمان تلاش میکند تا مراحل اضافی و تأخیرها در طول راه را از میان بردارد. سیستمهای اطلاعاتی، مدیریت زنجیرهتأمین را از طریق فراهم آوردن اطلاعات لازم کارآمدتر میسازند و از این طریق به سازمانها در هماهنگ کردن، زمانبندی کردن، کنترل تولید، مدیریت موجودی و تحویل محصولات و خدمات کمک میکنند(رودساز، 1389، صص259-257).
هدف مدیریت زنجیره تأمین یکپارچهسازی اطلاعات و جریان یکپارچه مواد در سراسر زنجیره تأمین به عنوان یک سلاح رقابتی موثر برای سازمان است(چیلدوز، 2003).
مدیریت زنجیرهتأمین و مسائل مرتبط با آن یکی از مهمترین عوامل رقابتی در سازمانها است، یکپارچگی سیستم مدیریت زنجیرهتأمین، میتواند در عملکرد سازمانی و دستیابی به مزیت رقابتی در مقایسه با رقبا موثر باشد. مدیریت زنجیرهتأمین باید به افزایش اثربخشی و کارآیی سازمان منجر گردد(لی و همکاران، 2004، ص110).
تن و همکاران(2001)؛ هدف نهایی از بهکارگیری مدیریت زنجیرهتأمین را استفاده تمام اعضا زنجیرهتأمین از روشهای یکپارچه برای رسیدن به سطح بالایی از رضایت مشتری و در نتیجه کسب مزیت رقابتی در بلند مدت، میدانند.
جانسون و ریلی(1985)؛ مدیریت زنجیرهتأمین را یک روش یکپارچهسازی برای مبادله، برنامهریزی و کنترل جریان اطلاعات از تأمینکنندگان به مصرفکنندگان نهایی میدانند.
بنابراین، مسأله اساسی در این پژوهش، بررسی تأثیر شیوههای مدیریت زنجیرهتأمین بر مزیت رقابتی و عملکرد سازمانی، در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه است؛ و به این منظور سعی شده که با بررسی و سنجش مجموعهای از عوامل مختلف که در پژوهشهای داخلی و خارجی مطرح شدهاند، به سوال اصلی پژوهش پاسخ داده شود.
1-3- اهمیت و ضرورت انجام پژوهش
مدیریت زنجیرهتأمین باعث ایجاد شیوههای سودمندی از مزیت رقابتی مطمئن و بهبود عملکرد سازمانی میشود، امروزه رقابت اصلی میان شیوههای مدیریت زنجیرهتأمین در سازمانها است(لی و همکاران، 2004، ص111).
هدف اصلی سیستمهای مدیریت زنجیرهتأمین، قابل رویت بودن اطلاعات- ارتباطات باز و سریع و به اشتراک گذاشتن اطلاعات در میان اعضای زنجیرهتأمین است. سیستمهای برنامهریزی تأمین، سازمان را قادر میسازد تا پیشبینیهای تقاضای یک محصول را ایجاد کند و طرحهای منبعیابی و تولید برای آن محصول را توسعه دهد. چنین سیستمهایی به سازمان کمک میکند تا تصمیمات عملیاتی بهتری را اتخاذ کنند(رودساز، 1389، ص 260).
سیستمهای مدیریت زنجیرهتأمین، سازمانها را قادر میسازند تا فرآیندهای زنجیرهتأمین داخلی و خارجیشان را ساده و مؤثر کنند و مدیریت، آنچه را که تولید میشود، ذخیره میشود و تحویل داده میشود با استفاده از اطلاعات دقیق فراهم آورد. با اجرای یک سیستم مدیریت زنجیره تأمین یکپارچه، سازمانها میتوانند عرضه و تقاضا را با یکدیگر یکسان کنند، سطوح موجودی را کاهش دهند؛ خدمات تحویل را بهبود دهند و زمان ارائه محصول به بازار را سرعت بخشند و از داراییها بهطور کارآمدی استفاده کند. سیستم مدیریت زنجیرهتأمین مؤثر؛ باعث ارتقاء عملکرد سازمانی در عرصههای بهبود خدمات به مشتری و کاهش هزینه و به کارگیری پول نقد میشود(رودساز و همکاران، 1389، ص 266).
در رقابتهای جهانی موجود در عصر حاضر باید محصولات متنوع را با توجه به درخواست مشتری در دسترس وی قرار داد. خواست مشتری برکیفیت بالا و خدمترسانی سریع موجب افزایش فشارهایی شده است که قبلاً وجود نداشته است، در نتیجه شرکتها بیش از این نمیتوانند به تنهایی از عهده تمامی کارها برآیند. در بازار رقابتی موجود، بنگاههای اقتصادی و تولیدی علاوه بر پرداختن به سازمان و منابع داخلی، خود را به مدیریت و نظارت بر منابع و ارکان مرتبط خارج از سازمان، نیازمند یافتهاند. با توجه به نقش و اهمیت مدیریت زنجیرهتأمین و افزایش رقابت میان سازمانها، این پژوهش«به بررسی شیوههای مدیریت زنجیرهتأمین و تأثیر آن بر مزیت رقابتی و عملکرد سازمانی، در شرکتها و واحدهای تولیدی استان کرمانشاه میپردازد.
1-4- اهداف پژوهش
- بررسی تأثیر شیوههای مدیریت زنجیرهتأمین بر عملکرد سازمانی در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه
- بررسی تأثیر شیوههای مدیریت زنجیرهتأمین بر مزیت رقابتی در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه
- بررسی تأثیر مزیت رقابتی بر عملکرد سازمانی در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه
1-5- اهداف کاربردی پژوهش
هدف کاربردی از انجام این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر شیوههای مدیریت زنجیره تأمین است که بهطور مؤثر و کارآ برای رسیدن به سطح بالایی از مزیت رقابتی و در نتیجه سطح بالایی از عملکرد سازمانی مثمر ثمر هستند. از آنجایی که مدیریت زنجیرهتأمین با افزایش رقابت در میان سازمانها بهعنوان یک عامل کلیدی درکسب موفقیت برای هر سازمانی محسوب میشود، نتایج حاصل از این پژوهش میتواند در بخشهای مختلف تولیدی و صنعتی مورد استفاده قرار گیرد.
1-6- سؤالات پژوهش
- شیوههای مدیریت زنجیرهی تأمین چگونه بر عملکرد سازمانی در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه تأثیر دارد؟
- شیوههای مدیریت زنجیرهی تأمین چگونه بر مزیت رقابتی در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه تأثیر دارد؟
- مزیت رقابتی چگونه بر عملکرد سازمانی در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه تأثیر دارد؟
1-7- فرضیههای پژوهش
1) شیوهی مدیریت زنجیرهتأمین تأثیر مثبت و معناداری بر عملکرد سازمانی در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه دارد.
2) شیوهی مدیریت زنجیرهتأمین تأثیر مثبت و معناداری بر مزیت رقابتی در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه دارد.
3) مزیت رقابتی تأثیر مثبت و معناداری بر عملکرد سازمانی در شرکتهای تولیدی استان کرمانشاه دارد.
1-8- بیان متغیرهای پژوهش در غالب یک مدل مفهومی
جهت طراحی یک نظام تأمین و مدیریت آن بهصورت کارآ و مؤثر، نیاز به برخورداری از یک چارچوب نظری مناسب است؛ بدیهی است بدون چنین چارچوبی نمیتوان به یک نظام هماهنگ و منسجمی دست یافت و انتظار داشت که عملکرد آن کارآ و مؤثر باشد. بدین منظور چارچوبهای مختلفی از طرف صاحبنظران مطرح شده است(احمدی، 1384، ص40).
شکل 1-1 چارچوب پیشنهادی در این پژوهش را که توسط آقای لی و همکاران(2006) ارائه شده است، نشان میدهد که پایه پژوهش حاضر قرار گرفته است. بنابراین هدف از انجام این پژوهش پیشنهاد سه فرضیه اصلی است؛ شیوههای مدیریت زنجیرهتأمین تأثیر غیرمستقیم بر عملکرد سازمان و تأثیر مستقیم بر مزیت رقابتی دارد؛ از طرفی مزیت رقابتی نیز بهطور مستقیم عملکرد سازمانی را تحت تأثیر قرار میدهد.
شکل 1-2 چارچوب توسعه یافته پژوهش آقای لی و همکاران را نشان میدهد، در این چارچوب برای شیوهی مدیریت زنجیرهتأمین پنج بُعد همکاری استراتژیک تأمینکنندگان، ارتباط با مشتری، اشتراک اطلاعات، کیفیت اطلاعات به اشتراک گذاشته شده و تعویق ارائه شده است؛ جزئیات و تعاریف مربوط به عملکرد سازمانی و مزیت رقابتی در بخشهای بعدی توضیح داده میشود.
1-9- تعریف متغیرها
1-9-1- تعریف عملیاتی
الف) شیوه مدیریت زنجیرهتأمین: شیوههای مدیریت زنجیرهتأمین، به مجموعهای از فعالیتهای انجام شده در یک سازمان برای ترویج مدیریت مؤثر در زنجیرهتأمین تعریف میشود(لی و همکاران، 2006، ص111). در این پژوهش برای بررسی شیوههای مدیریت زنجیرهتأمین(SCM)، 5 شاخص معرفی شدهاند که عبارتند از: همکاری استراتژیک تأمینکنندگان، ارتباط با مشتری، اطلاعات به اشتراک گذاشته شده، کیفیت اطلاعات اشتراکگذاری شده و تعویق؛ که به شرح زیر تعریف میشوند:
همکاری استراتژیک تأمینکنندگان: ارتباط بلند مدت بین سازمان و تأمینکنندگان؛ همکاری استراتژیک میان تأمینکنندگان بهعنوان یک اهرم استراتژیک و قابلیت عملیاتی برای مشارکت سازمانی افراد، برای کمک به سازمان در دستیابی به مزیتهای رقابتی طراحی میشود(لی و همکاران،2006، ص110).
ارتباط با مشتری: کسب و کارها همواره برای مشتریان ارزش قائلند، اما امروزه به مشتریان جهت سودآوری سازمان توجه بیشتری میشود، سازمانها دریافتند که تنها مزیت رقابتی پایدارشان در گرو ارتباط آنها با مشتریان است(رودساز،1389، ص 267).
اطلاعات به اشتراک گذاشته شده(تبادل اطلاعات): تبادل اطلاعات لازم بین طرفین بهطور آگاهانه و ارادی است. این بُعد هر گونه اطلاعاتی را که به نحوی در ارایه خدمت موثر هستند، تضمین میکند(الوانی و اشرف زاده، 1387، ص75). اشتراک اطلاعات بهمعنی وسعت بخشیدن به اطلاعات اختصاصی و بحرانی که به بخشهای مختلف زنجیرهتأمین ابلاغ میشوند، است(لی و همکاران،2006، ص110).
کیفیت اطلاعات اشتراکگذاری شده: اشاره دارد به دقت، به موقع بودن، مناسب بودن، و اعتبار در مبادله اطلاعات(لی و همکاران، 2006، ص110).
تعویق: این شیوه بیان کننده حرکت رو به جلو یک یا چند فعالیت(ساخت، یافتن منابع و تحویل) در زنجیرهتأمین برای آغاز یک فعالیت جدید است(لی و همکاران، 2006، ص110).
ب) عملکرد سازمانی: عملکرد سازمانی اشاره دارد به اینکه چگونه یک سازمان در رسیدن به اهداف بازار محور و اهداف مالی خود به خوبی عمل میکند(لی و همکاران، 2006، ص111)، در این پژوهش به بررسی 2 شاخص، عملکرد بازار و عملکرد مالی پرداخته میشود.
عملکرد مالی: عملکرد مالی عبارتست از: «درجه یا میزانی که شرکت به هدف‌های مالی سهامداران در راستای افزایش ثروت آنان نائل میآید.» اهداف عملیاتی که مدیر عامل شرکت در راستای دستیابی به هدف اصلی یعنی افزایش ثروت سهامداران دنبال میکند در برگیرنده شاخصها و معیارهایی است که بر مبنای آن میتوان عملکرد مالی یک شرکت تجاری را اندازهگیری کرد(خداداد حسینی و همکاران، 1385،ص83-61).
عملکرد بازار: موفقیت شرکت در ورود سریعتر به بازارهای جدید، موفقیت در ارائه خدمات/ تولیدات جدید سریعتر نسبت به رقبا، و آوردن محصولات/ خدمات جدید به بازار(راوچاندران و لرتونگساتین؛ 2005).
ج) مزیت رقابتی: برای بررسی مزیت رقابتی، 5 شاخص قیمت/ هزینه، کیفیت، قابلیت تحویل، نوآوری در تولید و زمان ورود به بازار بررسی شدهاند.
قیمت/هزینه: اشاره دارد به اینکه یک سازمان بر اساس سیاست مبتنی بر کاهش قیمت قادر به رقابت در برابر رقبای بزرگ است.
کیفیت: یک سازمان قادر به ارائه محصولات با کیفیتی است که باعث خلق ارزش برای مشتریان میشود.
تحویل به موقع: یک سازمان قادر است حجم مورد نیاز از محصول را برای مشتریان به موقع تهیه نماید.
نوآوری در محصول: یک سازمان قادر است که محصولات جدید را در بازارهای جدید عرضه نماید.
زمان ورود به بازار: سازمان قادر است محصولات جدید را سریعتر از رقبای اصلی خود به بازار عرضه کند.
1-9-2- تعریف مفهومی
الف)مدیریت زنجیره تأمین: مدیریت زنجیرهتأمین، به ارتباط نزدیک و هماهنگی فعالیتهای خرید، ساخت و انتقال محصول اشاره دارد. این زنجیره، فرآیندهای کسب و کار را با اطلاعات سریع، واحد تولید و جریان سرمایه تلفیق میکند تا زمان صرف شده و هزینههای تمام شده کالا را کاهش دهد(رودساز و همکاران، 1389، ص 257).
ب) عملکرد سازمانی: عملکرد در لغت یعنی حالت یا کیفیت کارکرد، بنابراین عملکرد سازمانی یک سازهی کلی است که بر چگونگی انجام عملیات سازمانی اشاره دارد. معروفترین تعریف عملکرد توسط نیلی و همکاران(2002) ارائه شده است؛ «فرآیند تبیین کیفیت اثربخشی و کارآیی اقدامات گذشته»، طبق این تعریف عملکرد به دو جزء تقسیم میشود: 1- کارآیی؛ که توصیف کننده چگونگی استفاده سازمان از منابع در تولید و خدمات یا محصولات است؛ یعنی رابطه بین ترکیب واقعی و مطلوب درون دادها برای تولید برون دادهای معین؛ و 2) اثربخشی که توصیف کنندهی درجهی نیل به اهداف سازمانی است(رهنورد، 1387، ص 79).
ج) مزیت رقابتی: مزیت رقابتی شامل مجموعه عوامل یا توانمندیهایی است که همواره شرکت را به نشان دادن عملکردی بهتر از رقبا قادر میسازد. به عبارتی، مزیت رقابتی عامل یا ترکیبی از عواملی است که در یک محیط رقابتی سازمان را بسیار موفقتر از سایر سازمانها مینماید و رقبا نمیتوانند به راحتی از آن تقلید کنند(بارنی، 1999، صص 99و120).
فرم در حال بارگذاری ...