وبلاگ

 

عوارض ژئومورفیکی نواحی خشک به طور اعم و مخروط افکنه‌ها به طور اخص به علت ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد بودن، همواره در سطح جهان مورد توجه پژوهشگران بوده است و محققان کشورهای مختلف جهان به این نواحی توجه خاص داشته اند. در نواحی خشک و بیابانی عوارض دیگری هم وجود دارد که در کنار مخروط افکنه‌ها تکامل می‌یابند. دشت سرها شامل : دشت سر فرسایشی، دشت سر آپانداژ و دشت سرپوشیده، اوئد یا خشک رودها، انواع ناهمواریهای ماسه‌­ای، و تمام اشکال و عوارض موجود در پلایا‌ها، جزء اشکالی اند که در نواحی خشک با ویژگیهای متفاوتی که حاصل تغییرات محلی آنها از محلی به محل دیگراست، دیده می‌شود. ژئومورفولوژی هریک از این عوارض پیچیدگی خاص خود را دارد. از نظر تکامل این عوارض تا حدودی به یکدیگر وابسته است و تغییر در هر کدام بر تکامل دیگری اثر می‌گذارد. (مقصودی و محمد نژاد آروق، 1390).. به طور کلی این عوارض، تحت تاثیر متغیرهای محیطی و فرایندهایی است که در طول زمان تغییر کرده و قابل تحلیل‌اند. در واقع در بررسی مخروط افکنه‌ها می‌توان متغیر‌های موثر در تشکیل و تحول آنها را یک به یک مشخص کرد و تاثیر زمانی و فضایی هر کدام از آنها را بر خصوصیات مخروط افکنه مانند وسعت، شیب، نوع رسوبات، جریان‌های سطحی و… مورد بررسی قرار داد. متغیر‌های فراوانی در تشکیل و سپس تحول و تکامل مخروط- افکنه‌ها تأثیر دارند. برخی از این متغیرها محلی اند و ممکن است ناشی از حوضه­ی آبریز باشد که مخروط افکنه در خروجی آن تشکیل شده است. مانند مقدار، جنس و نوع رسوب و نحوه جریان رودخانه یا ممکن است عملکردی گسترده ومنطقه‌ای داشته باشند و از این طریق مخروط افکنه‌ها را تحت تأثیر قرار دهند.

 

 

 

 

 

از آنجا که مخروط افکنه‌ها جزء سیستم رودخانه ایی به شمار می‌رود و متشکل از حوضه‌های آبریز که فراهمی رسوب را بر عهده دارد و همین طور ناحیه انتقال و در نهایت ناحیه تراکمی اند (مقصودی ،1390 ). از آنجایکه خصوصیات مورفومتری نمایانگر توصیفات کمی از سطح مورفولوژی سیستم‌های ژئومورفیکی است که غالباً برای تخمین نسبت درجه توسعه یافتگی خصوصیات ژئومورفیکی یک یا گروهی از سیستم‌های ژئومورفیک قرار می‌گیرند. از این رو مدل‌های آماری مورفومتری سیستم‌های ژئومورفیک نیز برای تخمین مورفومتری سیستم‌های مشابه می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. توصیفات کمی و آنالیز‌های مورفومتری سیستم‌های ژئومورفیک باعث می‌شود تا ژئومورفولوژیست‌ها با شیوه عاری از پیش داوری لندفرم‌های مشابه را در محیط‌های مختلف طبیعی با هم مقایسه کنند.(گورابی و همکاران، 1390). رسوبات مخروط افکنه تحت تأتیر دو فرایند کلی جریان‌های رودخانه‌ای و جریان‌های خرده دار‌ تقسیم می‌شوند (موسوی حرمی، 1389). در این پژوهش بررسی خصوصیات مورفومتری مخروط افکنه‌ها و حوضه‌های تغذیه کننده آنها و رابطه سنجی بین خصوصیات مخروط­ افکنه و حوضه‌ها، ارائه یک مدل مناسب در تحلیل روابط مخروط افکنه با حوضه‌های تغذیه کننده پرداخته شده.

 

 

 

 

 

1-2 تبیین مسأله پژوهشی

 

 

مخروط افکنه‌ها در محیطهای مختلفی ایجاد می‌شوند، این پدیده بخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک یا مناطقی با خشکی فصلی، یعنی جایی که میزان بالایی از رسوب وجود دارد و تجمع در آن صورت می‌گیرد به وجود می‌آید. چنین مناطقی عمدتاً در محل گسلهای طویل یا پیشانی کوههای حاصل از فعالیت تکتونیکی قرار دارد (معتمد، 1379). مخروط افکنه‌ها اغلب جزء سیستم‌های بسته ومشخص اند. زیرا جریان انرژی ورودی و خروجی از سیستم مشخص بوده و عناصر آن شناخته شده است. به طور کلی این عوارض، تحت تأثیر متغیرهای محیطی و فرایندهایی است که در طول زمان تغییر کرده و قابل تحلیل اند. در واقع در بررسی مخروط افکنه‌ها می‌توان متغیرهای مؤثر در تشکیل وتحول آنها را یک به یک مشخص کرد و تأثیر زمانی وفضایی هر کدام از آنها را بر خصوصیات مخروط افکنه مانند وسعت، شیب، نوع

 رسوبات، جریانات سطحی و…. مورد بررسی قرار داد.

 

 

(مقصودی، 1390 ). بررسی خصوصیات ژئومورفولوژیکی مخروط افکنه‌ها یکی از بارزترین خصوصیات عملکردی حوضه‌های تغذیه کننده آنهاست حوضه میان ساختاری و عملکردی مخروط‌ها می‌توان معیار مناسبی جهت پارامترهای نظیر آورد رسوب بستر رودخانه، میزان تخریب و پدیده هوازدگی حوضه‌های آبخیز و حیات مشرف به آنها باشد. در نگاه اول عملکرد حوضه آبخیز نقش منفی فرسایش در اذهان جلوه گر می‌شود لیکن در نگاه عمیق وجود چشم انداز مخروط افکنه‌ها مانند سیستم فعال مؤثر می‌باشند که نقطه شروع بر سفره آب زیرزمینی قلمداد می‌شود، لذا مطالعه خصوصیات آنها در تبیین اهمیت وجایگاه آنها بعنوان سیستم‌های طبیعی و بی خطر چشم انداز مفید واقع شود.(ولی، 1388)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-3 اهداف

 

 

بنابراین هدف این پژوهش بررسی مورفومتری خصوصیات ژئومورفیک مخروط افکنه‌ها در دشت جیرفت با توجه به خصوصیات حوضه تغذیه کننده آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. این بررسی بر پایه شش محور قرار گرفته که عبارتند از:

 

 

 

• توصیف شرایط ژئومورفیکی و زمین شناسی مخروط افکنه‌های منطقه.

 

 

• تخمین فاکتورهای تاثیر گذار در ژئومورفولوژی و مورفومتری مخروط افکنه‌ها و طبقه‌بندی مخروط افکنه‌ها براساس میزان اثر متغیرهای اندازه‌گیری شده.

 

 

• تبین خصوصیات ساختاری مخروط‌ها با توجه به خصوصیات کمی آنها

 

 

• تعیین حوضه‌های تغذیه کننده مخروط‌ها تعیین خصوصیات فیزیوگرافی حوضه‌های تغذیه کننده مخروط افکنه.

 

 

• مدلسازی خصوصیات مخروط‌ها و حوضه‌های تغذیه کننده آنها و ارزیابی مدلهای تولید شده.

 

 

• ارائه یک مدل یا الگوی منطقه‌ای جهت تعیین خصوصیات شکل شناسی و رفتاری مخروط‌ها.

 

 

 

 

 

1 – 4 – پرسشهای اساسی پژوهش

 

 

1 – 4 – 1 پرسشها

 

 

ـ آیا ارتباط معناداری بین وسعت مخروط با وسعت حوضه تغذیه کننده وجود دارد؟

 

 

ـ آیا ارتباط معناداری بین ضرائب ناهمواری، زهکشی با خصوصیات مخروط وجود دارد؟

 

 

ـ آیا ارتباط معنا داری بین جنس حوضه‌ها و شکل مخروط‌ها وجود دارد؟

 

 

ـ آیا می‌توان خصوصیات مخروط‌ها را براساس خصوصیات حوضه‌های تغذیه کننده مدل سازی نمود؟

 

 

Debrisflow

………………………………………………………………………………………………………………………. 109

 

6-2- نتایج فرضیات    ……………………………………………………………………………………………………… 111

 

6-3- پیشنهادات تحقیق……………………………………………………………………………………………………. 121

 

6-4- محدودیت­های تحقیق………………………………………………………………………………………………. 121

 

 

 

فهرست منابع و مآخذ

 

منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………………………. 122

 

منابع انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………………………. 126

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جدول­ها

 

 

 

عنوان                                                                                                    صفحه

 

 

 

جدول 4-1: انواع الگوهای توزیع فضایی پدیده­های زمین مرجع…………………………………….. 45

 

جدول 4-2 عناوین و وزن شاخص ­ها جهت تعیین درجه توسعه ­یافتگی شهرستان های

 

کشور…………………………………………………………………………………………………………………………….. 47

 

جدول 5-1 درصد زنان حداقل یکبار ازدواج کرده (کشور به تفکیک استان)………………….. 52

 

جدول 5-2 درصد ازدواج زنان نوجوان (کشور به تفکیک استان)  ………………………………… 55

 

جدول 5-3 میزان باروری ویژه گروه سنی 19-10 سال (کشور به تفکیک استان)…………. 58

 

جدول 5-4 درصد تحصیلات زنان 19-10 ساله کل کشور (به تفکیک استان)……………… 61

 

جدول 5-5 درصد اشتغال زنان 19-10 ساله در مناطق مختلف کشور………………………….. 64

 

جدول 5-6 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین سطح توسعه یافتگی اقتصادی –

اجتماعی شهرستان­ها و نرخ ازدواج دختران نوجوان……………………………………………………… 66

جدول 5-7 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین درصد تحصیلات دختران نوجوان و نرخ

 

ازدواج دختران نوجوان در مناطق مختلف کشور…………………………………………………………….. 70

 

جدول 5-8 آزمون رابطه نرخ ازدواج دختران نوجوان در مناطق روستایی و شهری………… 72

 

جدول 5-9 شاخص خودهمبستگی فضایی در سرشماری 1385 به تفکیک مناطق

 

 

شهری و روستایی………………………………………………………………………………………………………….. 73

 

جدول 5-10 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین درصد اشتغال زنان نوجوان و نرخ

 

ازدواج دختران نوجوان در مناطق مختلف کشور…………………………………………………………….. 75

 

جدول 5-11 ضریب همبستگی بین درصد شهرنشینی و نرخ ازدواج دختران نوجوان……. 76

 

جدول 5-12 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین سطح توسعه یافتگی اقتصادی –

 

اجتماعی شهرستان­ها و فرزندآوری زنان نوجوان …………………………………………………………. 77

 

جدول 5-13 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین درصد تحصیلات دختران نوجوان و

 

میزان فرزندآوری زنان نوجوان در مناطق مختلف کشور……………………………………………….. 81

 

عنوان                                                                                                    صفحه

 

 

 

جدول 5-14 آزمون رابطه میزان فرزندآوری زنان نوجوان در مناطق روستایی و شهری…. 84

 

جدول 5-15 شاخص خودهمبستگی فضایی در سرشماری 1385 به تفکیک مناطق

 

 

 شهری و روستایی…………………………………………………………………………………………………………. 85

 

جدول 5-16 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین درصد پایین اشتغال زنان نوجوان و

 

میزان فرزندآوری زنان نوجوان در مناطق مختلف کشور……………………………………………….. 86

 

جدول 5-17 ضریب همبستگی بین درصد شهرنشینی و فرزندآوری نوجوان…………………. 87

 

جدول 5-18 نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین نرخ ازدواج دختران نوجوان و میزان

 

فرزندآوری زنان نوجوان در مناطق مختلف کشور…………………………………………………………… 89

 

جدول 5-19 عناصر متغیرهای زمینه­ای درون معادله برای پیش­بینی متغیر میانی نرخ

 

ازدواج دختران نوجوان در سطح شهرستان­ها……………………………………………………………….. 91

 

جدول 5-20 عناصر متغیرهای مستقل و زمینه­ای درون معادله برای پیش­بینی فرزندآوری

 

زنان نوجوان در سطح شهرستان­های کشور………………………………………………………………….. 92

 

جدول 5-21 میزان تأثیر مستقیم، غیر مستقیم و کل متغیرهای مستقل بر متغیر

 

وابسته فرزندآوری زنان نوجوان……………………………………………………………………………………… 93

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست شکل­ها

 

 

 

عنوان                                                                                                    صفحه

 

 

 

شکل 4-1 انواع الگوهای توزیع فضایی پدیده­های زمین مرجع……………………………………………. 44

 

شکل 5-1 توزیع فضایی کل زنان ازدواج کرده در کشور بر اساس سرشماری 1385…………… 53

 

شکل 5-2 توزیع فضایی درصد ازدواج دختران در کشور بر اساس سرشماری 1385………….. 56

 

شکل 5-3 توزیع فضایی میزان باروری ویژه گروه سنی 19-10 ساله در مناطق مختلف

 

کشور بر اساس سرشماری 1385………………………………………………………………………………………. 59…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

 

شکل 5-4 توزیع فضایی سطح تحصیلات زنان 19-10 ساله کل کشور …………………………….. 62

 

 

شکل 5-5 توزیع فضایی درصد اشتغال زنان نوجوان 19-10 ساله در مناطق مختلف

 

کشور بر اساس سرشماری 1385……………………………………………………………………………………….. 65

 

شکل 5-6 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان با سطح توسعه یافتگی اقتصادی –

 

اجتماعی سال 1385…………………………………………………………………………………………………………. 94

 

شکل 5-7 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان و درصد تحصیلات زیر دیپلم و

 

 

 دیپلم کل کشور بر اساس سرشماری 1385……………………………………………………………………… 95

 

شکل 5-8 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان روستایی و درصد تحصیلات زیر دیپلم و

 

دیپلم زنان نوجوان بر اساس سرشماری 1385………………………………………………………………….. 96

 

شکل 5-9 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان و درصد تحصیلات عالی زنان نوجوان

 

در مناطق مختلف کشور…………………………………………………………………………………………………….. 97

 

شکل 5-10 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان در مناطق شهری و روستایی بر

 

اساس سرشماری1385………………………………………………………………………………………………………. 74

 

شکل 5-11 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان و درصد اشتغال زنان نوجوان در

 

مناطق مختلف کشور بر اساس سرشماری 1385………………………………………………………………. 98

 

 

 

عنوان                                                                                                    صفحه

 

 

 

شکل 5-12 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان و درصد شهرنشینی بر اساس

 

سرشماری 1385 …………………………………………………………………………………………………………….. 99

 

شکل 5-13 توزیع فضایی میزان فرزندآوری زنان نوجوان با سطح توسعه یافتگی اقتصادی – اجتماعی سال 1385………………………………………………………………………………………………………………………… 100

 

شکل 5-14 توزیع فضایی میزان فرزندآوری زنان نوجوان و درصد بی­سوادی و تحصیلات

 

زیر دیپلم و دیپلم کل کشور بر اساس سرشماری 1385…………………………………………………… 101

 

شکل 5-15 توزیع فضایی میزان فرزندآوری زنان نوجوان و درصد بی­سوادی و تحصیلات

 

زیردیپلم زنان شهری بر اساس سرشماری 1385………………………………………………………………. 102

 

شکل 5-16 توزیع فضایی میزان فرزندآوری زنان نوجوان و درصد تحصیلات زیردیپلم، دیپلم

 

و سایر گروه­های تحصیلی زنان نوجوان روستایی بر اساس سرشماری 1385………………………. 103

 

شکل 5-17 توزیع فضایی میزان فرزندآوری زنان نوجوان و درصد تحصیلات عالی زنان نوجوان

 

در محدوده کل کشور و مناطق شهری بر اساس سرشماری 1385……………………………………. 104

 

شکل 5-18 توزیع فضایی میزان فرزندآوری زنان نوجوان در مناطق شهری و روستایی بر

 

اساس سرشماری1385……………………………………………………………………………………………………… 85

 

شکل 5-19 توزیع فضایی میزان فرزندآوری زنان نوجوان و درصد اشتغال زنان نوجوان در کل

 

کشور و مناطق روستایی بر اساس سرشماری 1385………………………………………………………….. 105

 

شکل 5-20 توزیع فضایی میزان فرزندآوری زنان نوجوان و درصد شهرنشینی بر اساس

 

سرشماری 1385……………………………………………………………………………………………………………….. 106

 

شکل 5-21 توزیع فضایی نرخ ازدواج دختران نوجوان و میزان فرزندآوری زنان نوجوان بر

 

اساس سرشماری 1385……………………………………………………………………………………………………… 107

 

شکل 5-22 نمودار مدل تحلیل مسیر………………………………………………………………………………… 92

 

 

    در مطالعه تاریخ زندگانی بشر، همواره تحولاتی به چشم می خورد که سرنوشت اجتماعات انسانی را دستخوش تغییراتی بنیادین نموده است. این تحولات گاه به صورت جریانی پیوسته و با آهنگی منظم و قابل انتظار پیش رفته و بارقه ای از امید را در ذهن دانشمندان، در درک قاعده مندی پدیده های اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و.. روشن نموده است و گاه نیز بدون آمادگی قبلی جمعی و در میان بهت و حیرت محققان، تحولی اجتماعی چنان رقم خورده است که گویی مطالعات علمی و تلاش در جهت ساختارمند نمایی واقعیات، بر خلاف انتظار در جهات دیگری تداوم داشته است.

هرچند ظهور مدرنیته به عنوان بزرگترین دستاورد زندگی بشر، با توجه به روال تاریخی و معرفت شناسانه اروپای قرن 15و 16 میلادی اعم از فشارهای فکری ناشی از تسلط کلیسا به عنوان نهادی اجتماعی و سیاسی بر صحنه زندگی اجتماعی و نیز دوران رکود فکری به دلیل قداست امور روحانی و آمادگی همگانی برای رهایی از پیله تاریک انزوای عقلانیت و.. امری گریز ناپذیر به نظر می رسید، لیکن بدبینانه ترین نظریات اجتماعی و خوشبینانه ترین تئوری های شناختی هرگز پیامدهای مدرنیته را در جهان امروز، با چنین فراگیری و تعمق، پیش بینی نمی کردند.

 

جریان مدرنیسم، آغازگر عصر طلایی شکوفایی در تمامی عرصه های فکری و اجتماعی و صنعتی در غرب بوده و به دنبال چنین حرکتی ابعاد مختلفی از وجوه زندگانی بشر دستخوش تغییر و باز اندیشی شده است. تکنولوژی پا به دروازه های صنعت نهاده و با ایجاد تحولی بنیادین علی رغم تولیدات انبوه و مهم برای رفاه زندگی بشر و ایجاد فرصت های اشتغال و حرکت، نظام سرمایه داری را  با همه عوارض آن شالوده ای مستحکم بخشید. عرصه اقتصادی با وجود نظام های جدید، ارتباطات و اطلاعات، جان تازه ای گرفته و سامان یافت. صنایع نظامی نیز با پیشرفت بسیار، نوع جدیدی از اقتدار جهانی را رقم زد و وحشتی همگانی ایجاد نمود. پزشکی و بهداشت در شاخه های مختلف خود قدم های چشمگیری برداشت و به خدمت بشر همت گماشت. 

اما زیر بنایی ترین تحول در عرصه تفکر در نگاهی عام و به طور اخص در جریان علمی اتفاق افتاد به طوری که با پیدایش چنین جریانی در دنیای غرب طی قرون گذشته و نفوذ و گسترش فراگیر آن در مرزهای جهانی، دریچه ای جدید برای شناخت دنیای پیرامون بروی تمامی کسانی که دغدغه کسب معرفت و علم آموزی داشتند نیز گشوده شد. با این تفاوت که بر خلاف گذشته که تنها بخش اندکی از افراد، در هر جامعه به دنبال فراگیری دانش بودند، تفکر جدید با ارائه روشی نو و موضوعاتی که تمامی ابعاد زندگی بشری را شامل می شد، و در پی آن فناوری و ابداعات عظیمی که رفاه و قدرت طلبی بیشتری را به همراه داشت، توجه عمومی بیشتری را به خود جلب نمود. و به این ترتیب نه تنها زمینه های معرفت شناختی و روش شناختی بلکه جنبه های اجتماعی گسترده تری نیز به علم بخشید، به طوری که با تشکیل نهاد ها و سازمان های گوناگون علمی و نیز مباحث مدیریتی و استراتژیک، سرنوشت جامعه جهانی دستخوش تغییراتی شگرف شد. 

 

اما باید اذعان نمود که رشد علم به عنوان یکی از مهمترین شاخص های پیشرفت در هر جامعه، دیر زمانیست که دیگر تنها دغدغه پژوهشگران حوزه های فلسفی و اجتماعی نیست، بلکه ذهن سیاست گذاران عرصه توسعه را نیز به خود مشغول داشته است، چرا که علم و بالاخص علم نوین، که با دستاوردهای تکنولوژیکی همراه است، زیربنای معرفتی – اجتماعی توسعه به عنوان جریانی جهان شمول است که امروز تمامی شئون زندگی بشری را تحت شعاع قرار داده و کنشگران سیاسی و اقتصادی را در رقابتی جهانی ناگزیر به دنبال یافتن راه حلی برای استفاده از حدکثر ظرفیت های ممکن جوامع خود برای پیشرفت بیشتر نموده است.

 

در تکامل پروسه مدرنیته در جهان غرب، مضمونی عمومی و گسترده از فرایند توسعه به عنوان مهمترین دستاورد این جریان را می توان مشاهده و بررسی کرد. مطمئنا یکی از اساسی ترین پیش شرط های پیشرفت هر جامعه به کار گیری درست از منابعی است که به طور طبیعی در اختیار آن گذارده شده و این مهم جز در سایه شناخت درست و آگاهی از سرمایه های درونی میسر نخواهد بود. از آنجا که تمایل به آگاهی و شناخت و به دنبال آن کسب علم و معرفت، سرمایه ایست که نسبت به سایر منابع در دسترس انسان، در وجود تمامی افراد بشر کمابیش یکسان و پر سابقه است، لاجرم جامعه جهانی در پرتو این گرایش همگانی، به امید تجربه پیشرفت و توسعه ای متوازن و نسبتا همگام در ساختارها و زیر ساختارهای خود، با آگاهی از خدمات ارزشمند علم مدرن، از پیوستن به مسیر پر شتاب مدرنیته باز نخواهد ایستاد.

 

بنابرین پر واضح است که یکی از اساسی ترین موضوعات مورد مطالعه محققان مدرنیسم، خصیصه ای است که علم مدرن را از آگاهی ها و دانش پیشین خود این چنین متمایز نموده و ثمره ای گرانقدر چون توسعه در تمامی جوانب بشری را به بار آورده و پیشرفت جوامعی که چنین دانشی را بنیان اپیستمولوژی خود قرار دادند را شتابی دوچندان بخشیده است.

 

علم مدرن به منزله یکی از ارکان مدرنیسم در جهان غرب، در شکوفایی توانمندی انسان در بهره گیری از ظرفیت های طبیعی و به دنبال آن امنیت و رفاه در پی کسب اقتدار جهانی، نقشی غیر قابل انکار بر عهده داشته است.

 

اما صاحب نظران حوزه های علم و معرفت و نیز جامعه شناسان و تاریخ نگاران بر این امر اذعان دارند که جریان توسعه و در سطوح بنیادین آن، پیشرفت علمی، هرگز به سادگی میسر نگردیده است. این تکامل همواره با موانع معرفتی و اجتماعی مختلفی پیش روی خود مواجه بوده و گاه تاب مقابله نداشته و انزوا را برگزیده و در بسیاری از حالات نیز راه حلی درخور برای عبور از بحران یافته و مراحل ترقی را پشت سر نهاده است. شناسایی این چالش ها و راه های مقابله با آن مساله ای است که از دیرباز پیشگامان توسعه و محققان اجتماعی را به مطالعه و بررسی های علمی ناگزیر نموده است. چنانچه می دانیم جامعه شناسی علم نیز به عنوان یکی از حوزه های مطالعات اجتماعی، با مطرح کردن موضوع علم و بالاخص علم مدرن به عنوان پدیده ای اجتماعی، به مطالعات پیرامون این نهاد معرفتی بشر دیدگاهی تازه بخشید. ویژگی نگاه اجتماعی به معرفت،  در نظر به بعد اجتماعی آگاهی و تاثیرات متقابلی است که بین معرفت و نظام اجتماعی برقرار است. مطالعات جامعه شناسانه معرفت و علم، تحلیل چگونگی تاثیرگذاری این علم بر شئون بشری و نیز تاثیرپذیری جامعه انسانی از دانش و آگاهی را قابلیتی دوچندان بخشیده است. اکنون این شاخه از علم اجتماعی با بهره گیری از روش های پژوهش جامعه شناسانه و با موضوعیت علم به عنوان شاخه ای از معرفت، ابزاری است که در ارائه تحلیل های جامع و موثر در شناخت نهاد اجتماعی علم،  خود را عهده دار مسئولیتی خطیر نموده است.

 

تجربه مدرنیته در جنبه های مختلف آن که منجر به توسعه ای همگون در جوامع گردد، همواره مناقشاتی از جانب نحله های مختلف فکری و اجتماعی را برانگیخته است. علم مدرن نیز به عنوان یکی از پر دستاوردترین مظاهر مدرنیسم، نه تنها در فرایند توسعه خود مسیری هموار و بی دغدغه را پشت سر نگذاشته است بلکه پیوسته با عناصری اجتماعی و معرفتی و موانعی عینی و ذهنی در جوامع مختلف در چالش بوده است.    

 

آنچه در این مجال تحت عنوان ” مطالعه جامعه شناختی چالش های معرفتی – اجتماعی فرایند توسعه علم مدرن در ایران معاصر ” به آن پرداخته می شود، کوششی است در جهت شناخت این چالش ها در جریان توسعه علم مدرن در ایران با نگرشی جامعه شناسانه، چنانچه اهمیت آن ذکر شد.

 

با بررسی اجمالی تاریخ تکامل علم و جریان توسعه علم مدرن در چهارچوب اجتماعی معرفت شناسی علمی می توان الگویی در جهت مراتب و سیر تحول علم ارائه نموده و با نگاهی تاریخی به جریانات معرفتی و اجتماعی جامعه ایران در مواجهه با علم جدید، شرایط ایران معاصر و جایگاه آن را در الگوی ذکر شده جانمایی کرد.

 

از آنجا که هر تحلیل شناخت شناسانه متضمن برگشت به سطحی ابتدایی تر و ادراک بی آلایش موضوع و آگاهی از تعصبات و ارزش هایی است که در معرفت به مساله بی تاثیر نیستند، نگاه تاریخی روش دورخیز برای بهتر پریدن و نیز اطلاع از محیط عمومی زمان پدیده مورد بررسی است(کستلر:1390). چنانچه تجربه اندیشمندان اجتماعی نیز بیانگر نمایان شدن زوایایی از پدیده هاست که تاثیر خود را در گذر زمان و تغییرات ناشی از آن نشان داده اند.        

 

1.2      طرح مساله

 

   به طور کلی مساله اصلی مورد نظر این پژوهش، نقطه اتصال سه جهت و جریان مطالعاتی مجزاست که در ایده بنیادین این نوشتار، پیوندی قابل ملاحظه و تعمق یافته اند، به اجمال می توان گفت که در گام اول، مبناهای روشنگرانه معرفتی و ایده های نوین اجتماعی در علم مدرن به عنوان یکی از برجسته ترین جنبه های مدرنیته، که در قالب جریان فراگیر مدرنیسم رشد و شکوفایی یافته است، مساله اساسی مورد بررسی است. در این نگارش، تاکید بر شناسایی ویژگی های متمایز علم مدرن از سایر جریان های معرفتی پیش از خود است که به زعم دانشمندان، دستاوردهای این نوع از منش علمی، زیر بنای توسعه در کشورهای جهان شده است و میزان و نوع ارتباط با این جنبه از مدرنیسم، سبب عقب افتادگی و یا پیشرفت جامعه تعبیر می شود. چه به نظر می رسد با ترسیم الگویی از مبناهای معرفتی و اجتماعی علم

 مدرن بتوان سیر تکاملی پیشرفت آن به عنوان گام دوم مورد نظر این پژوهش را، در جوامع مختلف بهتر کنکاش نمود. بررسی مبانی معرفتی شامل خاستگاه، روش، موضوع و اهداف علم نوین و در مبانی اجتماعی نیز استمداد از نگاه جامعه شناسانه در درک چگونگی مناسبات علم مدرن و جامعه میزبان و توسعه دهنده آن مد نظر قرار گرفته است. چرا که رویکردهای جامعه شناسی علم و معرفت علمی، چه در دوره کلاسیک نظریه پردازی اجتماعی علم (رویکرد عقلانی) و چه در دوره جدیدتر که همگی در نقد تئوری اولیه، ساختاربندی شده اند (رویکرد نسبی گرایی)، هریک به نوعی مناسبات علم و جامعه را بررسی کرده و رابطه جامعه و معرفت علمی را چه در مرحله شکل گیری علم و چه در زمان بسط و ترویج و دوران زوال آن و نیز چگونگی این روابط از سوی کنشگران علمی و اجتماع درونی ایشان و نیز گرایشات اجتماعی و تاثیراتشان بر این اندیشمندان، مورد بررسی قرار می دهند. هدف از ارائه چنین نظریاتی به نوعی یافتن چهارچوبی مناسب برای اقامه برهان رابطه بنیان های های معرفتی – اجتماعی علم مدرن و توسعه آن است. در گام دوم اما، نه تنها شناسایی مبناهای شناختی و نیز لوازم ساختاری در چگونگی دستیابی به فرایند توسعه علم نوین و پیشرفت آن در جهت رسیدن به توسعه همه جانبه در جوامع مد نظر قرار گرفته است بلکه نکته چالش برانگیز در ذهن محققان، در تاملات تاریخی تجربه علم مدرن برای تبیین چگونگی روند این فرایند در کشورهای توسعه نیافته و یا در حال توسعه است. مساله اصلی مورد نظر این پژوهش نیز وضعیت معرفتی و اجتماعی علم نوین و فرایند توسعه آن در دوران جدید تاریخ جامعه ایران است. مفهوم علم و دانش در دوره های مختلف در ایران روندی تاریخی را گذرانده و دچار تحولات بسیاری گردیده است که این تحولات محصول جریان های مختلف فکری و شرایط سیاسی و اجتماعی زمان بوده است و چالش های مهمی را برای توسعه و رشد علم به وجود آورده است. چرا که علم به تعبیر جامعه شناسی معرفتی از نوع محصول معرفتی اجتماعی است(موسوی:1382). بنابرین در گام سوم به فراخور نیاز، بازیابی چالش های اجتماعی – معرفتی جریان توسعه علم مدرن در جامعه ایران هنگام مواجهه با این دانش جدید مد نظر قرار دارد.

 

چنانچه ذکر شد بررسی خصیصه های علم مدرن و جنبه هایی از آن، که زمینه ساز چالش های گوناگون معرفتی و اجتماعی در جامعه میزبان خود است در پیشبرد اهداف این پژوهش نقشی عمده دارد، چرا که در نهایت با پی بردن به این ویژگی ها و استفاده از آن چهارچوب نظری معرفت شناسی علمی که علم و توسعه آنرا امری تاثیر پذیر از مسائل معرفتی و اجتماعی هر بافت اجتماعی بداند، وجوه اجتماعی و معرفتی از تاریخ جامعه ایران در دوران معاصر که مناقشاتی برای توسعه علم مدرن در این کشور به وجود آورده است شناسایی خواهد شد.

 

1.3     ضرورت و اهمیت مساله

 

     دلایل بی شماری را می توان برای دغدغه اندیشمندان معاصر این مرز و بوم نسبت به تحلیل شرایط و بررسی عوامل عدم پیشرفت ایران در زمینه های مختلف برشمرد. از آنجا که توسعه گسترده و همه جانبه، یعنی توان استفاده از سرمایه های مختلف ملی و ظرفیت های داخلی از مهمترین آمال و آرزوهای تمامی علاقه مندان به پیشرفت جامعه ایران است، شناخت موانع و چالشهای توسعه در ایران، مانند وظیفه ای سنگین، بدون اعتبار نوشتاری اما پایدار، بر دوش اهل فکر در جامعه سنگینی می کند. و هر یک در پی یافتن پاسخ این پرسش بنیادین، به فراخور تخصص خویش بی تابانه جهد می کنند.

 

اما بی گمان یکی از اصلی ترین دلایل چنین دغدغه ای را باید نیم نگاهی دانست که آنان به سرنوشت و آینده ایران و مهیا کردن زمینه ها برای رشد، در همه جوانب آن دارند که این امر جز با نگرشی تاریخی در جریان های اجتماعی و معرفتی گذشته که بستر شرایط امروز اجتماعی ایران هستند، میسر نخواهد بود.

 

کشور ایران با در نظر گرفتن جنبه های استراتژیک منطقه ای – جغرافیایی – سیاسی و .. آن، در طول تاریخ هدفی چشمگیر برای فرهنگ ها و اندیشه ها ، کشور گشایی ها و منفعت طلبی های مادی و یا  قدرت طلبی های مختلف بوده است. از این رو هر امر اجتماعی در آن سابقه ورود و تحول رشد یا عدم رشد و مناقشات و مخاطرات مختلفی را داراست. اما نگاهی جامعه شناختی به بررسی چالش های پیش روی فرایند توسعه علم مدرن به عنوان یکی از اساسی ترین جوانب جریان مدرنیسم، از آن جهت حائز اهمیت است که جامعه شناسی معرفت علمی، به عنوان بینشی نوین، علاوه بر بهره گیری از پشتوانه نظری کلیه مطالعات انسان شناسی ما قبل خود، در به کارگیری ابزار نگرش تاریخی دستی توانمند داشته و تبیین مناسب از موضوع مورد بررسی از جریانات اجتماعی و معرفتی توسعه علم مدرن در ایران، جز از این طریق، با ضعفی ساختاری روبرو خواهد بود.    

 

1.4      پرسش های پژوهش

 

 

1.4.1      فرایند توسعه علم مدرن در ایران معاصر، با چه جریان های عمده اجتماعی – معرفتی مواجه بوده است؟

 

 

1.4.2      فرایند توسعه علم مدرن در ایران معاصر چگونه در الگوی تاریخی حاصل از جامعه شناسی معرفت علمی جانمایی می شود؟

 

 

1.4.3      طریقه برخورد و شیوه مقاومت نگرش های سنتی رایج در ایران در قبال علم مدرن چگونه بوده است؟

 

 

1.4.4      فرایند توسعه علم مدرن در ایران با چه موانع و محدودیت های معرفتی و روش شناختی مواجه بوده و این موانع را چگونه می توان مورد بررسی قرار داد؟

 

 

 

1.5     اهداف پژوهش

 

 

1.5.1      مطالعه جامعه شناسانه جریان های معرفتی – اجتماعی تاثیر گذار بر فرایند توسعه علم مدرن در ایران

 

 

1.5.2      ارائه الگویی تاریخی از جریان توسعه علم مدرن با دیدگاه جامعه شناسی معرفت علمی و جانمایی چالش های اجتماعی – معرفتی جامعه ایران در فرایند توسعه علم مدرن

 

 

1.5.3      بررسی چگونگی مقاومت نگرش های رایج در ایران با علم مدرن به عنوان مظهری از مدرنیته

‌ای بر شیمی محاسباتی)…………………………………………………..

 

 

 

 

 

1-1) شیمی محاسباتی………………………………………………………………………

 

 

2

 

 

 

1-2) روش‌های محاسباتی شیمی کوانتومی………………………………………………………………

 

 

2

 

 

 

 

1-3) روش‌های تابعی دانسیته……………………………………………………………………………………

 

 

3

 

 

 

1-4) مجموعه پایه………………………………………………………………………………………………………

 

 

5

 

 

 

1-5) توابع قطبی‌ شونده……………………………………………………………………..

 

 

6

 

 

 

1-6) توابع پخشیده………………………………………………………………………………………………………

 

 

1-7) خطای برهم نهی مجموعه پایه………………………………………………………………………………

 

1-8) روش ضد موازنه……………………………………………………………………………………………………..

 

1-9) روش اوربیتال‌ پیوندی طبیعی……………………………………………………………………………..

 

1-10) دقت مجموعه‌های پایه……………………………………………………………………………………….

 

7

 

 

7

 

8

 

10

 

11

 

 

فصل دوم( فسفر ایلیدها و پیشینه تحقیق)………………………………………………………..

 

 

 

 

 

 

2-1) فسفر………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

13

 

 

 

2-2) فسفرایلیدها……………………………………………………………………………………………………….

 

 

14

 

 

 

2-3) تاریخچه‌ فسفرایلیدها………………………………………………………………………………………..

 

 

15

 

 

 

2-4) نامگذاری فسفرایلیدها……………………………………………………………………………………….

 

 

16

 

 

 

2-5) تهیه ایلیدهای فسفر………………………………………………………………………………………….

 

 

17

 

 

 

2-5-1) تهیه از نمک‌های فسفونیوم………………………………………………………………………….

 

 

17

 

 

 

2-6) تقسیم‌بندی فسفرایلیدهای پایدار کربونیلی……………………………………………………..

 

 

19

 

 

 

2-6-1)α- فسفرایلیدها………………………………………………………………………………………………

 

 

19

 

 

 

2-6-2) β- کتوفسفرایلیدها……………………………………………………………………………………….

 

 

20

 

 

 

2-6-3) دی‌کتوفسفرایلیدها……………………………………………………………………………………….

 

 

20

 

 

 

فصل سوم (بررسی محاسباتی فسفر ایلیدهای پایدار و ناپایدار)……………….

 

 

 

 

 

 

3-1) فسفر ایلیدهای مطالعه شده………………………………………………………………………………

 

 

23

 

 

 

3-2) جزئیات محاسبات……………………………………………………………………………………………..

 

 

24

 

 

 

3-3) نتایج محاسبات………………………………………………………………………………………………….

 

 

3-3-1) بررسی ساختارهای فسفر ایلیدهای مطالعه شده در فاز گازی……………………

 

3-3-2) بررسی اثر حلال در انرژی پایداری فسفر ایلید‌های مطالعه شده در فاز مایع

 

25

 

 

25

 

36

 

 

فصل چهارم( بحث‌ و نتیجه گیری)………………………………………………………………………

 

 

 

 

 

 

4-1) مقایسه نتایج…………………………………………………………………………………………………….

 

 

39

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جدول‌ها     جدول (3-1) انرژی پایداری، بار و چندگانکی محصولات واکنش  شکل (3-1) وشکل (3-2)	صفحه     26
جدول (3-2) انرژی پایداری محصولات شکل (3-1) وشکل (3-2) برحسب هارتری	27
جدول(3-3) مقداربار(e) و طول پیوند (Å) α- فسفرایلید………………………………………….	29
جدول(3-4) مقداربار(e) و طول پیوند (Å) β- کتوفسفرایلید ترانس………………………..     جدول(3-5) مقداربار(e) و طول پیوند (Å) β- کتوفسفرایلید سیس	31     33
جدول(3-6)  مقداربار(e) و طول پیوند (Å) دی کتو فسفر ایلید……………………..	35
جدول(3-7) انرژی فسفر ایلیدهای مورد مطالعه با روش تابعی دانسیته……………………	36
جدول(3-8) اثر حلال بر فسفرایلیدهای مورد مطالعه با روش تابعی دانسیته………..	37
جدول (4-1) جمعیت الکترونی، درصد خصلت Sو  P پیوندی فسفر ایلید‌های     مطالعه شده…………………………………………………………………………………………………………………	41

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست شکل ها		صفحه
شکل(1-1) انواع روش‌های محاسباتی………………………………………………………………………		3
شکل (2-1) ساختار رزنانسی فسفرایلیدها………………………………………………………………		14
شکل (2-2)  فرآیند تشکیل متیلن دی‌فنیل فسفین با استفاده از ایلیدهای ناپایدار		14
شکل (2-3) فرآیند تشکیل 1 و 1- دی‌فنیل اتیلن و تری‌فنیل فسفین اکسید با     واکنش تری‌فنیل فسفونیوم متیلید با بنزوفنون…………………………………………………………		15
شکل(2-4) ساختار استاندارد ایلین و ایلید برای توصیف ایلیدهای فسفر…………..		17
شکل(2-5) سنتز فسفرایلیدها با استفاده از انتقال ایلید………………………………		18
شکل (2-6) تهیه فسفرایلیدها توسط انتقال ایلید……………………………………………………		18
شکل(2-7) فرآیند تهیه‌ α- فسفرایلیدها با استفاده از آلکیل هالید………………………..		20
شکل (2-8) فرآیند تهیه‌ β- کتوفسفرایلیدها…………………………………………..		20
شکل (2-9) فرآیند تهیه‌ دی‌کتوفسفرایلیدها با استفاده از هالید اسیدها………………		21
شکل (2-10) فرآیند تهیه‌ دی‌کتوفسفرایلیدها با استفاده از اسید انیدریدها………..		21
شکل(3-1)واکنش فسفر ایلیدهای بدون گروه الکترون کشنده……………………………..		23
شکل(3-2) واکنش فسفر ایلیدهای دارای گروه الکترون کشنده…………………………….		23
شکل (3-3) فسفر ایلیدهای مورد مطالعه……………………………………………………………….		25
شکل(3-4) کنفورمر S سیس و S ترانس ساختار β- کتوفسفرایلید………………………		25
شکل(3-5) ساختار بهینه شده α- فسفرایلید  PhCHPPh3………………………..     شکل(3-6) مراحل بهینه شده α- فسفرایلید ..PhCHPPh3………………………………….	28     28
شکل(3-7)ساختار بهینه شده s-trans β- کتوفسفرایلید……………………………………………     شکل(3-8) مراحل بهینه شدن s-trans، β- کتوفسفرایلید………………………………………..   شکل(3-9) ساختار بهینه شده s-cis، β- کتو فسفرایلید……………………………………………   شکل(3-10) مراحل بهینه شدنs-cis  – β- کتو فسفرایلید………………………………………		30     30   32   32
شکل(3-11)ساختار بهینه شده دی کتو فسفر ایلید…………………………………………………..     شکل(3-12) مراحل بهینه شدن دی کتو فسفر ایلید………………………………………………..		34     34

 

 

 

 

فراگیری انقلاب دیجیتالی در اروپا، آمریکا و تعدادی از کشورهای آسیایی چشم انداز اقتصادی و محیط کسب و کار را دگرگون ساخته است. پیشرفت سازمان ها ی کسب و کار در این کشورها نه تنها مدیریت الکترونیک  سیستم های اطلاعاتی را در برگرفته است بلکه توانایی و ظرفیت این کشورها برای پذیرش ، بکارگیری و اجرای سیستم های فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) را به نمایش گذاشته است که این خود برای حضور مؤثرتر در بازار جهانی به عنوان یک سطح از بهبود سودمندی و کارایی سازمانها ابزاری کارآمد تلقی می گردد. گیل (2005) عنوان می کند که در دنیای مدرن، نرم افزار یکی از مؤثرترین ابزارها برای هر سازمان است.

( سامکنگ و چرچ ، 2008) بیان می کنند که مدیریت مبتنی بر رایانه ، مدیران را قادر می سازد تا اطلاعات بهنگام را به منظور سنجیدن اثر بخشی کنونی بدست آورده و استراتژی های کسب و کار را طرح ریزی نمایند. همچنین به منظور سنجیدن اثربخشی کنونی بدست آورده و استراتژی ها ی کسب و کار را طرح ریزی نمایند. همچنین به منظور دستیابی به موفقیت و برتری در سازمان ، ایجاد و حفظ نگرش و ادراک مثبت در میان کاربران سیستم  ها و تکنولوژی های ارتباطی، حیاتی است.

 

الیسون ( 2003) خاطر نشان می کند که سیستم ها ی پیشرفته فناوری اطلاعات و ارتباطات می تواند شالوده و قابلیت هر سازمانی را از طریق افزایش کارایی جذب مشتری، هماهنگی خدمات، تسهیم اطلاعات در میان شعب، کارکنان، مدیران و داوطلبان، نگهداری سوابق مالی، جذب کمک های مالی … ارتقا داده و تقویت نماید. مثل هر نوع سرمایه گذاری دیگری، فناوری اطلاعات و ارتباطات باید در حد کمال خود بکار گرفته شود تا بازگشت کافی سرمایه را به دنبال داشته باشد. با اینحال تمایلاتی برای عدم کاربرد کارآمد فناوری اطلاعات و ارتباطات وجود دارد که برای بسیاری از سازمان ها چالش ایجاد می کند(گیل ، 2005).

 

شهرداریها به عنوان یک سازمان نیمه دولتی وظایفی را در قبال شهروندان بر عهده دارند و عملکرد آنها روی زندگی خصوصی و عمومی مردم یک منطقه یا شهر یا ناحیه … تاثیرگذار است. تا زمانی که چنین سازمانی خودش را با فناوریهای جدیدی که سرکار هستند مطابقت ندهد و با استفاده از آنها به بهبود عملکردش نپردازد چنین سازما نی نمی تواند از کسانی که از او انتظاراتی دارند حمایت کند و خواسته های آنها را برآورده سازد و موجب پیشرفت یک شهر شود. سازمان شهرداری باید به این مسئله رسیده باشد که برای اینکه یک شهر بتواند از فناوریهای الکترونیک استفاده کند و تبدیل به دولت الکترونیک شود باید از خود سازمان شروع کند.سرعت و دقت و ارتباط خوب با شهروندان و کارکنان از لازمه ی یک سازمان شهرداری است تا بتواند کارهایش را به موقع و به نحو احسن انجام دهد و این مهم جز با مجهز کردن سازمان به ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات و آشنایی و آموزش کارکنان آن برای استفاده از این ابزارها برآورده نمی شود. به این ترتیب از فناوری اطلاعات و ارتباطات قوی در زمینه ی بهره گیری از مدیریت دانش در جهت کاستن از مسائل و مشکلات فوق و همچنین حرکت در جهت تعالی و کارایی و کسب وضعیت رقابتی پایدار می توان بهره برد. در نتیجه با توجه به آنچه که گفته شد،تحقیق حاضر در مسیر و چارچوب تحقیقات گذشته در پی پاسخ به این سؤال است که آیا بین استفاده از قابلیت های فناوری اطلاعات و ارتباطات با عملکرد سازمانی رابطه ای وجود دارد؟ و همچنین آیا بین فرآیندهای مدیریت دانش به عنوان متغیر مداخله گر با استفاده از قابلیت های فناوری اطلاعات و ارتباطات با عملکرد سازمانی رابطه ای وجود دارد یا نه؟

 

3ـ1ـ ضرورت و اهمیت موضوع پژوهش

 

در محیط رقابتی امروزی ، سازمان ها برای بقا ناگزیر از ارتقاء بهره وری ، کارایی ، و اثر بخشی از طریق بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمان های خود هستند. فناوری اطلاعات و ارتباطات ابزاری است که به طور عمده برای مدیریت استراتژی های کسب و کار و فرآیند های داخلی سازمان به کار می رود (بوهالیس و ا کونور، 2005).

(گاتس ،1997) فناوری اطلاعات و ارتباطات را به منزله سیستم عصبی یک سازمان می داند که وضعیت رقابتی آن را تعیین می کند. سازمان هایی که فناوری اطلاعات و ارتباطات را به کار می برند. قادرند اطلاعات مورد نیاز درباره بازار، رقابت ، مشتریان داخلی و بیرونی سازمان را فراگرفته و اهرم دانش را برای دستیابی به مزیت رقابتی در جهت افزایش سهم بازار بکار برند . فناوری اطلاعات و ارتباطات ، ارتباطات بین سازمان ها را سرعت می بخشد و ایجاد ارتباط بهتر با مشتریان و کاهش هزینه ها را درپی دارد. تحقیقات نشان داده است که استفاده از رایانه به عنوان یکی از اشکال فناوری باعث بهبود بهره وری و افزایش انعطاف پذیری می شود(نامبیسان و وانگ، 2000).

 

ICT”  برای سازمان ها منافع بسیاری به دنبال دارد ؛ یادگیری از محیط داخلی و بیرونی ، به کارگیری دانش برای کسب منافع و مزیت رقابتی ، بهبود ارتباطات سازمانی ، بهبود روابط با مشتریان ، کاهش هزینه ها ، ایجاد ارزش بواسطه هم افزایی و مدیریت اشتراک و انتقال دانش، بهبود خدمات در همه مراحل ارتباط با مشتری ، شتاب تغییر ، رشد و یادگیری ، سودآوری و … در نتیجه بهبود عملکرد سازمان را دارد.اما علی رغم داشتن چنین مزایایی ، اغلب یک ترس اولیه از بکارگیری تکنولوژی و جای دادن آن در محیط کار بخاطر برخی عوامل وجود دارد. اگرچه برخی از این عوامل ممکن است باعث نگرانی جدی باشند اما معمولا پس از شیب اولیه منحنی یادگیری ( زمانیکه سازمان فناوری جدیدی را بکار می گیرد و با افت بهره وری همراه است) برطرف می شوند. به عبارتی فرصت هایی که ICT  در طولانی مدت به ارمغان می آورد سودمند است” ( هارپر و یوتلی، 2001،ص 11-15) .

 

مانند هر نوع سرمایه گذاری دیگری، ICT باید در حد کمال خود به کارگرفته شود تا بازگشت کافی سرمایه را به دنبال داشته و منافع ذکر شده را پدید آورد؛ این در حالیست که در سازمان ها ، تمایلاتی برای عدم کاربرد کارآمد ICT وجود دارد که برای بسیاری از سازمان ها چالش ایجاد می کند.

 

سازمانهای شهرداری در عصر حاضر در معرض تغییرات مداوم قرار دارند. ارتباط وتعامل این سازمانها با عوامل مختلفی چون دولت، بخش خصوصی ، و سایر سازمانهای ملی و بین المللی و مهم تر از همه عوامل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی باعث می شود که این سازمانها در معرض خواسته های متفاوت و گوناگونی قرار گیرند، از این رو ضروری است تا این سازمانها برای حفظ جایگاه و موفق بودن در رسالت سازمانی خود از طریق بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات و مدیریت دانش موجود سازمان و سایر روش های علمی عملکرد خود را بهبود بخشند. سازمانهای شهرداری نهادهای هدفداری هستند که در طول زمان به طرق مختلف در جستجوی رشد و توسعه بوده اند . شهرداریهای کشور یکی از نهادها ی اصلی و اثر گذار بر تمامی فعالیت های فرهنگی ، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشور هستند و ارتباطات وسیعی با سازمانهای مختلف دیگر دارند و تاثیرگذار و متاثر از سازمان ها هستند.

 

یکی از حوزه های متاثر از فناوری اطلاعات و ارتباطات و فرایند ها ی مدیریت دانش، سازمان شهرداری منطقه 6 تهران می باشد. لذا این دو

 عامل باید در راستای حل معضلات این سازمان و بهبود عملکرد آن به کار گرفته شود وبه همین دلیل ضرورت دارد تا مدیران این سازمانها در بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات بیش از پیش از اثرات آن بر عملکرد سازمان های خود آگاهی داشته و تدابیر لازم را جهت افزایش مثبت آن اتخاذ نمایند.

 

4ـ1ـ اهداف پژوهش

 

پیشرفت ها ی صورت گرفته در فناوری، ارائه دهندگان خدمت را قادر می سازد تا فناوری ها ی گوناگون را برای تحویل خدمتشان با یکدیگر ترکیب کنند.

 

فناوری اطلاعات و ارتباطات و سیستم اطلاعاتی در عصر حاضر که تحت عنوان عصر انفجار اطلاعات و عصر تغییرات سریع نامیده شده است از جایگاهی در سازمانها برخوردار است که ادامه حیات سازمانها بدون استفاده از این ابزار ناممکن می نماید. بهره گیری از امکانات حاصل از سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات با توجه به حوزه نفوذ آنها در سازمانها و شمول تاثیراتشان بر نحوه عملکرد و شیوه انطباق سازمان با تغییرات محیطی امری است که اجباری شده است.

 

هدف از این پژوهش این است که نقش فناوریهای اطلاعات و ارتباطات بر بهبود عملکرد سازمان(سازمان شهرداری منطقه 6تهران) را از نظر کارکنان این سازمان بسنجیم به این ترتیب هدف کلی عبارت است از:

 

بررسی نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات بر  بهبود عملکرد سازمان شهرداری منطقه 6 تهران

 

و هدف جزئی:

 

الف)تعیین رابطه بین قابلیت فناوری اطلاعات و ارتباطات و عملکرد سازمانی در شهرداری منطقه 6

 

ب) تعیین رابطه بین قابلیت های فناوری اطلاعات و ارتباطات و فرآیندهای مدیریت دانش

 

ج) تعیین رابطه فرآیندهای مدیریت دانش با استفاده از قابلیت های فناوری اطلاعات و ارتباطات و عملکرد سازمان

 

در این پژوهش به منظور ارزیابی عملکرد سازمان ، عملکرد به سه بعد( فرآیندهای داخلی، رضایت مشتریان، ارتباطات درون سازمانی و برون سازمانی) تقسیم شده و همچنین برای تاثیر و نقش ICT  بر فرآیند های دانشی و به تبع آن تاثیر فرایند های دانش( دسترسی ، ذخیره ، انتقال و به کارگیری دانش ) بر عملکرد سازمان نیز به صورت متغیرهای واسطه به کار رفته است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[1]. Sleezer, C.M.,Wentling and cude,R.L. (2002)  

 

 

2. General Motors

 

1.Allison

 

3.e- management

 

4.Information and communications technology (ICT)

 

 

5. Giehll,T.

 

 

 

[7] . Samkange,F(.B (Crouch,D.2008)

 

[8]. Allison(2003)

 

[9].  Nambisan, Soand wang,y.

 

[10].  Harper and Utley (2001)