برای روشن شدن موضوع استقلال قضایی از دیدگاه فقه و حقوق ایران باید به ابعاد گوناگون توجه داشت، یکی از ویژگیهای قضاوت عادلانه داشتن استقلال قضایی در ابعاد گوناگون است که به برخی از آنها میپردازیم. استقلال قضایی از نظر حقوقی در شاخههای مختلف حقوق خصوصی، حقوق بینالملل، حقوق اساسی، حقوق شهروندی و حقوق جزا مورد بحث قرار گرفته است. از نظر حقوق اساسی مفهوم استقلال قضایی در تئوری تفکیک قوا نهفته است. استقلال قاضی و دستگاه قضایی و تضمین اجرای دادرسی بیطرف، عادلانه و مستقل همواره از نگرانیهای حقوقدانان و اندیشمندان جوامع متمدن بوده است. تساوی اصحاب دعوی در برابر دادگاه و استقلال و بیطرفی قضات دادگاهها نیز یکی از آرمانهای بشریت در طول تاریخ بوده است. استقلال قضایی از استقلال قوه قضائیه مختلف است. اگر چنانچه استقلال قضایی در ایجاد امنیت قضایی نقش نداشت، چه میشود. و اگر این استقلال به طریقی خدشهدار شود چه میشود. هر چند استقلال نسبی میباشد اگر استقلال قطعی بود، چه پیش میآید. قلمرو و محدوده استقلال قضایی و استقلال قضات تا چه حدی میباشد. اگر از حد متعارف بیشتر شود مواردی پیش خواهد آمد که نقض کننده استقلال قضایی در سایر مقررات و رویه عملی شود که در این راستا تفسیرهای مختلفی از حقوقدانان و فقها از استقلال قضایی شده است که قلمرو استقلال قضایی در فقه و حقوق ایران مورد تحقیق و بررسی قرار گرفت. آیا راهکارهای دیگری هم وجود دارند یا خیر؟ آیا دلائلی برای ضرورت استقلال قاضی قابل ذکر است یا خیر تا استقلال مورد نیاز به دست آید چرا که استقلال قضایی یکی از ارکان مهم دستگاه قضایی و تعیین کننده اجرای صحیح عدالت در جامعه است.
برای روشن شدن موضوع استقلال از دیدگاه فقه و حقوق ایران باید به ابعاد گوناگون توجه داشت. یکی از ویژگیهای قضاوت عادلانه داشتن استقلال قضایی در ابعاد گوناگون است که به برخی از آن ها می پردازیم؛
استقلال قضایی بدین معناست که یک قاضی به راحتی اعمال قانون و وجدان قضایی خود را حاکم قرار دهد و توجهی به اطرافیان نداشته باشد تا به نتیجه مطلوب که همان قضاوت عادلانه است برسد. در این راستا عواملی که نقش اساسی دارند باید در کنار هم قرار گرفته تا استقلال مورد نیاز به دست آید و استقلال قضایی به صورت مطلوب ظهور پیدا کند و یکی از ارکان مهم دستگاه قضایی و تعیین کننده اجرای صحیح عدالت در جامعه است و هیچ گونه منافاتی ندارد.
2- اهمیت و ضرورت تحقیق
حرفه قضاوت نیازمند دانش و مهارتهای بینارشتهای است. پیچیدگیهای آیین دادرسی و حقوق ماهوی از یک طرف، انبوهی قوانین و تغییر پی در پی آنها از طرف دیگر دوم، ظرایف و دقایق موضوعات مورد رسیدگی از طرف سوم، ویژگیهای فردی متداعین از طرف چهارم، نفوذ دستگاهها و اطرافیان و فشارهای بیرونی و درونی پنجم، همه و همه بر پیچیدگیهای کار قضایی و وضعیت بینا رشتهای آن میافزاید. یکی از وجوه بینا رشتهای بودن قضاوت مربوط به «استقلال قضایی» مورد نیاز در کار قضایی است. استقلال قضایی یکی از ویژگیهای قضاوت عادلانه است. یا به عبارت دیگر، حفظ و ارتقای کیفیت روابط در محیط کار روند رسیدگی در محکمه است و برای اینکه یک قضاوت عادلانه داشته باشیم استقلال قضایی نقش بسزایی دارد و اگر استقلال قاضی از بین برود پایه و اساس کار قضاوت با مشکل روبرو شده و بی طرفی قضایی ازبین میرود که درواقع پایه و اساس دیانت اسلامی بر مساوات در محاکمات و اجرای قانون متزلزل شده، چرا که (استقلال رکن اساسی داشتن یک قضاوت عادلانه میباشد) از بین رفته است و اصولا تامین عدالت و احقاق حقوق فردی و اجتماعی ممکن نبوده و لذا باتوجه به اهمیت موضوع استقلال که درآینده به آن بحث خواهیم کرد.
3- اهداف تحقیق
هدف از ارائه این تحقیق بررسی و تعیین قلمرو استقلال قضایی در فقه و حقوق ایران میباشد. با تحلیل جامع و استفاده از منابع موجود به این اهداف نائل می شود:
الف: مفهوم استقلال قضایی
ب: تفسیر های حقوق دانان و فقها از استقلال قضایی
ج: قلمرو و محدوده استقلال قضایی و استقلال قضات
د: موارد نقض استقلال قضایی در سایر مقررات و رویه عملی
4- سوالات تحقیق
الف: آیا استقلال قضائی همان استقلال قوه قضائیه است؟
ب: عوامل ایجاد استقلال قضائی کدامند؟
ج: آیا استقلال قضائی در فقه و حقوق ایران وجود دارد؟
5- فرضیه ها
به نظر میرسد: استقلال قضایی از استقلال قوه قضائیه متفاوت است.
به نظر میرسد: عواملی از قبیل عدم عزل قضات و یا منع تغییر انتقال قضات، مصونیت قضایی و نظایر آن در تامین استقلال قضایی نقش مهمی دارد.
به نظر میرسد جلوه های زیادی از استقلال قضایی در فقه و حقوق ایران مشاهده میشود.
6- تقسیم مطالب
ضمن بیان کلیاتی از اصل استقلال قضایی عواملی وجود دارند که موجب می شوند اصل استقلال قضایی و ازجمله استقلال قاضی موردتوجه و التفات بیشتری قرار بگیرد و بعنوان اصل مطرح گردد. بر این اساس مطالبی را با عنوانهای زیر تهیه شده است.
کلیات
مبحث اول: قضاوت و شرایط آن
گفتاراول: قاضی کیست؟
گفتاردوم: قضاوت چیست؟
گفتارسوم: شرایط قاضی در فقه
گفتارچهارم: وظایف قاضی
فرم در حال بارگذاری ...
